Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti geografiya kafedrasi

Hozirgi paytda ijtimoiy iqtisodiy rivojlanish darajasi va xarakterini hisobga olib, dunyo mamlakatlari 3 ta katta tipga bo’linadi:

1. 
   Iqtisodiy yuqori darajada rivojlangan davlatlar;
   
2. 
   Rivojlanayotgan (kam rivojlangan) mamlakatlar;
   
3. 
   Postsotsialistik (sotsialistik tuzumdan rivojlanishning bozor iqtisodiyoti yo’nalishiga o’tgan) va sotsialistik mamlakatlar.
   

Rivojlangan mamlakatlar quyidagi 4 ta kichik tipga bo’linadi.
1.Asosiy kapitalistik mamlakatlar; AQSh, Yaponiya, GFR, Frantsiya, Buyuk Britaniya, Italiya;
2.G’arbiy Yevropaning uncha katta bo’lmagan, iqtisodiyoti yuqori darajada rivojlangan mamlakatlari: Shveytsariya, Avstriya, Belgiya, Niderlandiya, Shvetsiya, Norvegiya, Daniya;
3.Kapitalistik munosabatlar «ko’chirib» keltirilgan mamlakatlar;
a) Rivojlanishning o’rtacha darajasiga erishgan mamlakatlar: Irlandiya, Finlandiya;
b) Rivojlanishda orqada qolgan mamlakatlar (Yevropa mezonlari bo’yicha): Ispaniya, Gretsiya, Portugaliya;
Rivojlanayotgan mamlakatlar (iqtisodiyoti ham rivojlangan) Dunyo kartasida eng ko’p tipli va sonli davlatlardir. Ular asosan Osiyo, Afrika, Lotin Amerikasi Okeaniyadagi sobiq mustamlakalar bo’lib, ularning mustamlaka o’tmishi va u bilan bog’liq ichki va tashqi qiyinchiliklar, siyosiy mustaqillik va iqtisodiy qaramlik, kapitalistik tovar xo’jaligini yuritish tajribasi yo’qligi, xo’jalikning kapitalizmga xos shakllarining saqlanib qolganligi, iqtisodiyotning agrar xom-ashyo tavsifi, malakali kadrlarning yetishmasligi, industrial rivojlangan mamlakatlarda g’oyat katta tashqi qarzdorlik (1 trln dollardan ko’proq) va boshqa xususiyatlarni birlashtiradi.
Rivojlanayotgan mamlakatlar.
Tayanch mamlakatlar (Braziliya, Hindiston, Meksika), Yangi industrial mamlakatlar (Koreya Respublikasi, Tayvan, Gonkong, Singapur), tashqariga neft eksport qiluvchi mamlakatlar, taraqqiyoti sezilarli orqada qolayotgan mamlakatlar va qoloq mamlakatlar guruhiga ajratiladi.