Термиз давлат Университети Педагогика факулътети Психология таълим йўналиши битирувчиси Нормуродов Ғайратнинг “Тадбиркорлик фаолияти хусуси

Tarbiyachi: 
- Barakalla, ertakni juda chiroyli kilib so‘zlab berdingiz. Endi yozuv 
mashqlariga o‘tamiz. Siz aytib bergan ertak qahramoni 
≪
Zumrad va Qimmat
≫
ertagida sandiq so‘zi ishlatiladi. Sandiq so‘zi 
≪
s
≫
harfi bilan boshlanadi. 
Tarbiyachi: 
— Yana qanday so‘zlar 
≪
s
≫
harfi bilan boshlanadi? (Bolalar: 
savat, sovun, suv, sochiq, sabzi). Bolalar doskada berilgan namunaga qarab rasm 
chizadilar va bo‘yab chiqadilar. 
Mashg‘ulot yakunida faol ishtirok etgan bolalar rag‘batlantiriladi, yaxshi 
bajarilgan topshiriqlar bog‘chaga ko‘rsatiladi. Ertakning muhim xususiyatlaridan biri 
bolalarda yaxshilikka bo‘lgan xislatlarni o‘stiradi. Xalq tomonidan yaratilgan yuzalab 
ertaklarda bolalarning o‘ziga xos hayoti yaratiladi. 
 
Tadqiqotimiz natijasida, birinchi galdagi natijalardan ma’lum bo’ldiki, 
Maktabgacha talim muassasalari katta guruhi (5-6-yoshli) tarbiyalanuvchilarida 
tevarak-atrof bilan tanishtirish mashg’ulotlarda nutqni rivojlantirishga oid tavarak-
atrof manbalari, hayvonlar va o‘simliklar dunyosi, tevarak-atrofdagi narsa 
predmetlar, inson mehnatiga oid ish qurollari va texnik vositalar, o‘yinchoqlar, 
sur’atlar va badiiy asarlar, tevarak-atrofda kechadigan voqea-hodisalar, halq ho‘jaligi 

---

70 
tarmoqlari (binolar, inshooatlar, tarixiy joylar) mohiyatini tushuntirish qobiliyatiga 
ega emasliklari sababli berilgan savollarga to’liq javob bera olmadilar.
Mazkur holatni keltirib chiqaruvchi sabablarni aniqlashga bo’lgan 
intilish natijasida shu narsa ma’lum bo’ldiki, tarbiyalanuvchilarning deyarli barchasi 
yuqorida qayd etilgan tevarak-atrof manbalari haqida bilimlar va ular mazmunini 
o’zida namoyon etuvchi manbalar haqida to’liq ma’lumotga ega emaslar.
Tajriba guruhimiz Surxondaryo viloyati, Termiz shaharida joylashgan 
Maktabgacha ta’lim bo’limiga qarashli 23-maktabgacha ta’lim muassasasi katta 
guruhi (5-6 yoshli) tarbiyalanuvchilarida tevarak-atrofni bilishni shakllanganlik 
darajasini turli xil mashg’ulotlar jarayoni, suhbatlar, videolavhalar, ko’rgazmalardan 
foydalangan holda mezonlar asosida aniqlandi. Tevarak-atrofni o‘rganishda 
(tarbiyachilar yoki ota-onalar tomonidan) bolalar shunchaki kuzatmasliklari, balki 
predmetlarni ularning qismlari, elementlarini ko‘rib, jarayonlar, hodisalarni idrok eta 
borib, ular to‘g‘risida mulohaza yuritishlari ham lozim. Bunga erishish uchun 
tarbiyachi oldiga qiyoslash, taqqoslash, ajratish, umumlashtirish, tahlil qilish va 
boshqa shu kabi usullardan foydalanish vazifasi qo‘yilishi lozim.