Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

3-rasm. Duradgorlik o‘quv ustanonalarida ayrim ish o‘rinlari va qo‘shimcha jihozlarning taxminiy maydoni:
1 -o‘k.ituvchining ish o‘rni; 2 - kunda; 3 -dastgoh; 4 - reja-
lat, parmalash stoli; 5-charx; 6 - materiallar javoni; 7-yoi)ch ishlanadngan tokarlik yetanogi; 8 -bo‘yoqchilik stoli; 9-o‘quv-ko‘rgazma qurollari javoni; 10 - asbob-uskunalar javoni.


8. Ustaxonada aptechka bo‘lishi. O‘quv ustaxonasida amaliy mashg‘ulot o‘tayotganda o‘quvchilarning jarohatlanishi, tobi qochib qolishi mumkin. Bunday hollarda o‘quvchilarga birinchi yordam tariqasida turli xil dorilar ichkiziladi, jarohatlangan joylariga dori surilib bog‘lab qo‘yiladi. Shuning uchun ustaxonada aptechka o‘rnatiladi.
O‘quv ustaxonalarini jihozlash mehnat o‘qituvchisi yoki ustasining zimmasiga tushadi. Shuning uchun oliy o’quv yurtlarining o‘quv ustaxonalarida olib boriladigan amaliy mashg‘ulotlar davomida, amaliy mashg’ulot darslarini o‘qitish metodikasi bo‘yicha o‘tkaziladigan laboratoriya-amaliy mashg‘ulotlarida talabalarga o‘quv ustaxonalarini jihozlash xususida keng tushunchalar berilib, ayrim tayanch maktablarning o‘quv ustaxonalari bilan tanishtirish zarur.
Amaliy mashg’ulot o‘qituvchisi o‘quv ustaxonasini jihozlash bilan bir qatorda, undagi buzilgan dastgohlarni, asbob-uskunalarni, stanoklarni tuzata bilishi, ishga sozlay olishi, ustaxonani yangi asbob-uskunalar bilan to‘ldirib turishi kerak.
Shuning uchun oliy talim muassalarining o‘quv ustaxonalarida olib boriladigan amaliy mashg‘ulotlarda bo‘lg‘usi mehnat ta’limi yo’nalisi talabalariga asbob-uskuna, dastgoh va stanoklarning turlari, tuzilishi, vazifasi, ularni ishga sozlash va tuzatish ishlari o‘rgatib boriladi.


Yog`och va uning tuzilishi. Duradgorlikda ishlatiladigan yog`och turlari va xossalari
Yog’och tayyor qurilish materiali bo‘lib, u xalq xo‘jaligining turli sohalarida keng ko‘lamda ishlatiladi. duradgorlikda ishlatiladigan asosiy material hisoblanadi. Undan qurilish va inshootlarda, avtomobilsozlik, vagonsozlik, kemasozlik, ximiya va kumir sanoatnda, qog‘ozsellyuloza sanoatida, faner, mebel, sport inventarlari, gugurt tayyorlashda va boshqa sohalarda foydalaniladi.
Yogochning keng ko‘lamda ishlatilishiga sabab uning texnik xossalarining yuqoriligidir.Yogochni ishlash oson, vazni yengil, puxtaligi yuqori, issiqlik va elektrni yomon o‘tkazadi, kislota va ishqorlar ta’sirida tez yemirilmaydi, ko‘pchilik yog’chlarning tashqi ko‘rinishi chiroyli bo‘lib, puxta yelimlanuvchan bo‘ladi va yaxshi pardozlanadi. Ammo yog’ochning ayrim kamchiliklari ham bor: temperatura, namlik o‘zgarishi natijasida qurib tob tashlaydi, nam tortib shishadi, eshilibtoblanadi, yoriladi va hokazo.
Yog’ochning puxtaligi, qattiqligi va boshqa mexanik xossalari, metallardagi singari, turli yo‘nalishda turlichadir, yog’ochning mexanik xossalari nam ta’sirida keskin kamayadi. oson alangalanadi, chirishga, hasharotlarning yemirishiga qarshilik ko‘rsata olmaydi. Bundan tashqarida ayrim nuqsonlar ham bo‘lib, bular yog’och sifatining pasayishiga olib keladi.
Hozirgi kunda yog’och ishlash korxonalarida tabiiy yog’och o‘rnini oladigan yangi tur yog’och materiallar ishlab chiqarilmoqda va ishlatilmoqda.
Yog’och ishlashkorxonalarida hosil bo‘ladi­gan chiqindilardan: arra tuponi va payraxalarni presslash yo‘li bilan tayyorlanayotgan materiallar tabiiy yog’ochlarda uchraydigan har qanday nuqsoyalardan, kamchiliklardan xo­li,
puxtalik jihatidan ustun bo’lib, ayrim hollarda metall o‘rnini ham olmoqda (preslangan yog’och materiallardan hatto podshipnik va mashina detallari tayyorlanadi). Sanoatda ishlab chiqarilayotgan ayrim presslangan yog’och materiallar qurilishlarda, mebel korxonalarida keng ishlatilmoqda.
Ishlab chiqarishda har qanday buyum tayyorlashda materialdan to‘g‘ri va tejamkorlik bilan foydalanish, tayyorlangan buyumning sifatini, ishlab chiqarishning samaradorligini oshirish uchun ishlatiladigan materialning turini, xususiyatini, unga ishlov berish texnologiyasini bilish talab etiladi. Shunga ko‘ra o‘quvchilarni xalq xo‘jaligining turli sohalarida ishlatiladigan materiallarining tuzilishi, turlari, xos­salari, ularga ishlov berish usullari bilan tanishtirib o‘tamiz.