Tema: O’zbekistan Resublikasinin’ makroekonomikaliq ko’rsetkishleri analizi

2. Tiykarǵı makroekonomikalıq kórsetkishler
hám olardı esaplaw.
Milliy ekonomikanı analizlewde qolIanilatug’in tiykarǵı kórsetkishler. Mámleket ekonomikası rawajlanıwın analizlew, milliy ekonomika rawajlanıwındaǵı mashqalalardi anıqlaw hám onı jáne de rawajlandırıw boyınsha ilajlar islep shıǵarıw ushın bir qatar ekonomikalıq kórsetkishlerden paydalanıladı. Bólek firmalar iskerligine baha beriwde qollanılatuǵın kórsetkishlerden ayrıqsha tárizde, bul kórsetkishler milliy ekonomikanin’ barlıq subiektleri iskerligine ulıwma baha beriw, makroekonomikalıq analiz ótkeriw, mámleket ekonomikasınina jáhán xojalıǵında básekige shidamliliq dárejesin anıqlaw imkaniyatın beredi. Bul kórsetkishlerge tómendegiler kiredi:

• 
  Jalpı ishki ónim (JIO’), Sap ishki ónim (SIO’), Jalpı milliy dáramat (JMD), Sap milliy dáramat (SMD), Jeke dáramat (JD), Jeke ıqtıyar daǵı dáramat (JID), Tutınıw (T). Toplaw (S) kórsetkishleriniń kólemi hám ósiw pátleri;
  
• 
  ekonomikanıń strukturalıq dúzilisi;
  
• 
  mámleket eksporti hám importı kólemi, quramı. JIO’degi úlesi hám ósiw páti;
  
• 
  resurslardan paydalanıwdıń natiyjeliligin xarakterleytuǵın kórsetkishler (Miynet ónimliligi, Fond qaytimi);
  
• 
  mámleket byudjeti deficitligi, deflyator, tutınıw bahaları indeksi, inflyaciyanin’ ósiw pátleri;
  
• 
  jumıssızlıq dárejesi hám jumıssızlar sanı, xalıqtıń jumıs penen bántlik dárejesi;
  
• 
  xalıqtıń materiallıq o’nim hám xızmetlerdi tutınıw kólemi, olardıń fondları, is haqınıń tómen muǵdarı hám basqalar. Mámleket byudjeti deficitligi hám inflyaciya súwreti sıyaqlı kórsetkishler ulıwma makroekonomikalıq jaǵdayǵa baha beriwde qolIanilsa, JIO’, SIO’, JMD, SMD, JD, JID, T, S kórsetkishleri milliy óndiristiń parametrlerin hám dinamikasın analizlewde paydalanıladı. Bul kórsetkishler ekonomikanıń barlıq subektleri xızmetleri nátiyjesi retinde anıqlanıp, olardı esaplawdıń tiykarın Milliy Esaplaw sisteması quraydı. MES mámleket buxgalteriyası wazıypasın atqarg’an halda onıń standartlarınan kelip shıǵıp makroekonomikalıq kórsetkishlerdi esaplaw, mámleketler araliq salıstırıwlardi ámelge asırıw imkaniyatın beredi.
  

Mámleket ekonomikasınıń haqıyqıy jaǵdayın úyreniw, oǵan sistemalı baha beriw ushın joqarıda sanap ótilgen barlıq kórsetkishlerden paydalanıw zárúr, keri jaǵdayda bir tárepleme jandasıwǵa jol qoyılıwı múmkin.