Таянч докторант суверен фондларнинг турлари ва ўзига хос

www.interfinance.uz 

6
П.А.Казакевич суверен фондларни бешта белги бўйича, яъни ташкил 
қилиш мақсадлари бўйича, маблағларни шакллантириш манбалари бўйича, 
фондларни тўлдириш тамойили бўйича, ташкилий-ҳуқуқий шакли бўйича, 
суверен фондларнинг бюджет тизимига интеграция тамойили асосида ажратиб 
кўрсатган[8]. 
А.В.Левченко мавжуд таснифни функционал белги билан тўлдирди ва 
суверен фондларнинг мақсадли йўналганлигини аниқлаштирди ва шу тариқа 
фондларнинг барқарорлаштириш, захира тўплаш, стратегик ва ривожлантириш 
функциялари каби йириклаштирилган функцияларини ажратиб кўрсатди[9]. 
Юқоридаги суверен фондлар моҳияти ва таснифланиши ҳақидаги 
фикрларни умумлаштирган ҳолда қуйидаги жадвалда келтириб ўтамиз. 
2-жадвал 
Суверен фондларнинг таснифланиши
 
 
Таснифлаш гуруҳи 
Суверен фондларнинг турлари 
Фонд маблағларини 
шакллантириш 
тартиби ва манбаси 
бўйича 

табиий ресурслар экспортидан келиб тушадиган даромадлар ҳисобидан 
шакллантириладиган фондлар; 

хом ашё бўлмаган товарлар экспорти ҳисобидан тўлов балансининг ижобий 
сальдоси ва бюджет профицити бўйича шакллантириладиган фондлар; 

бошқа манбалар ҳисобидан шакллантириладиган фондлар.
Фонд активлари 
таркиби бўйича 

пул маблағлари (миллий ва хорижий валютада); 

кенг спектрдаги молиявий инструментлар; 

қимматбаҳо металлар (олтин); 

бошқа активлар 
Фонд 
капиталлашувини 
ошириш бўйча 

табиий ресурс нархига қарам бўлган ҳолда кўпайтириш: 

табиий ресурс нархига қарам бўлмаган ҳолда кўпайтириш.
Фонд активларини 
жойлаштириш 
йўналиши бўйича 

ташқи қарзни қоплаш (режа бўйича ва режадан ташқари); 

ички нархларни субсидиялаш; 

аҳоли тўловларини амалга ошириш; 

инвестицион лойиҳаларни молиялаштириш; 

ресурс конларини топиш ва қазишни молиялаштириш 
Инвестиция 
стратегияларидан 
фойдаланиш бўйича 

ривожланиш стратегиялари; 

активлик; 

консервативлик; 

агрессивлик; 

аралаш. 
Фонд активлари 
рентабеллигига кўра 

юқори рентабелли фондлар; 

ўртача даражадаги рентабеллик; 

паст рентабелли фондлар 
Маблағларини 
сарфлаш йўналиши 
бўйича 

миллий бозорга йўналтирилган; 

халқаро бозорга йўналтирилган; 

аралаш модел 
Фонд маблағларини 
бошқариш шакли 
бўйича 

давлат органлари 

хусусий бошқарув компаниялари 
Ташкилий-ҳуқуқий 
шакли бўйича 

мустақил юридик шахс сифатида ташкил этилган фондлар: 

мустақил юридик шахс бўлмаган фондлар. 

---

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий электрон журнали. № 2, апрель, 2018 йил