Қишлоқ ХЎжалигидаги асосий фондлар

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИДАГИ АСОСИЙ ФОНДЛАР
Мамлакатимиз олдида турган долзарб муаммолардан бири қишлоқ хўжалигини зарур миқдорда асосий ишлаб чиқариш фондлари билан та’минлашдир. Бу асосан уларнинг фаол қисмига тегишли. Қишлоқ хўжалигининг техник базасининг ҳолати агросаноат мажмуасини янада ривожлантириш ва иқтисодий инқироз оқибатларини бартараф этишга катта та’сир кўрсатмоқда. Бутун Россия Федерациясида ҳам, Чуваш Республикасида ҳам техник ресурсларга эга ускуналар камайиб бормоқда, машина-трактор парки қариб бормоқда: унумдорлиги пасаймоқда, ёқилғи сарфи ошиб бормоқда, таъмирлаш ва тиклаш ишларининг нархи ошиб бормоқда. Етарли даражада таъминланмаганлиги сабабли Асосий воситаларнинг эскириши кўп бўлганлиги сабабли агротехника муддатлари бузилиб, олинган маҳсулот ҳажми ва сифати пасаймоқда, таннархи ошиб бормоқда.
Биз А. Шпакнинг бугунги кунда қишлоқ хўжалиги ташкилотларини самарали ривожлантириш учун вайрон бўлган ресурс салоҳияти базасини қайта тиклаш, шунингдек, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқариш асосида қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини та’минлайдиган янги машина ва ускуналарни олиш зарурлиги ҳақидаги фикрига қўшиламиз. замонавий инновацион технологиялар [1]. Асосий фондларни такрор ишлаб чиқариш жараёни қишлоқ хўжалигида ишлаб чиқаришнинг сарфланган омилларини алмаштиришни ифодалайди ва такрор ишлаб чиқаришга сезиларли таъсир кўрсатадиган ўзига хос хусусиятларга эга. Улар икки гуруҳга бўлинади: объектив ва субъектив. Объектив белгиларга қуйидагилар киради: табиий-иқлим шароитларининг таъсири, асосий ишлаб чиқариш воситаси - ер, биологик омилнинг таъсири, ишлаб чиқаришнинг мавсумийлиги, ишлаб чиқариш жараёнининг давомийлиги, ҳудудий тақсимот, меҳнат тақсимоти.
ва мутахассислик. Қишлоқ хўжалиги бошқа соҳалар каби табиий-иқлим шароитларига боғлиқ. Об-ҳаво шароити иш вақтига, олинган маҳсулот ҳажми ва сифатига таъсир қилади. Асосий ишлаб чиқариш воситаси ер, шунингдек, ўсимлик ва ҳайвонлардир. Шундай қилиб, саноатда иқтисодий ва биологик қонуниятлар бир вақтда амал қилади, бу эса асосий ишлаб чиқариш фондлари таркибига таъсир қилади. Қишлоқ хўжалигида узлуксиз ишлаб чиқариш циклини таъминлаш учун маҳаллий ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг 20% ​​га яқини истеъмол қилинади (масалан, уруғлик, озуқа, насл ва бошқалар), бу ҳам асосий ишлаб чиқариш фондларининг шаклланишига таъсир қилади. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришининг мавсумийлиги ишлаб чиқариш капитали айланмасини секинлаштиради, асосан йил охирида маблағлар оқимига ёрдам беради. Таққосланган иқтисодиётнинг бошқа тармоқлари билан қишлоқ хўжалиги техникасининг катта қисми мавсумий ишлар даврида ишлатилади. Бироқ, қишлоқ хўжалиги уларни сотиб олиш, сақлаш ва таъмирлаш учун катта молиявий харажатларни талаб қилади. Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг ҳудудий тақсимланиши катта ҳажмдаги транспорт билан боғлиқ. Бу борада транспорт алоҳида ўрин тутади. Қишлоқ хоʻжалигида меҳнат тақсимоти ва ихтисослашув бошқа тармоқлардан фарқ қилади. Бинобарин, ўсимликчилик ва чорвачилик тармоқларини оптимал уйғунлаштиришга интилиш зарур. Субектив хусусиятларга қуйидагилар киради:
турдош тармоқларга қарамлик, давлат томонидан қўллаб-қувватлаш механизмининг самарасизлиги, молиявий қўйилмаларнинг қисқариши, қишлоқ хўжалиги ва саноат маҳсулотлари нархларининг номутаносиблиги, асосий фондларнинг юқори даражада эскириши, кредитлашнинг салмоқли улуши, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотишдаги қийинчиликлар.
Қишлоқ хўжалигидаги такрор ишлаб чиқариш жараёнининг энг муҳим хусусияти унинг бутун мамлакат агросаноат мажмуасидаги такрор ишлаб чиқариш жараёни билан яқин алоқада бўлишидир. Қишлоқ хўжалигининг оралиқ ҳолати, жойлашган агросаноат мажмуасининг ресурс ишлаб чиқарувчи тармоқлари ва қайта ишлаш саноатининг ишлаб чиқариш-иқтисодий муносабатлари туташган жойда, унинг ушбу тармоқларга боғлиқлигини белгилайди. Қишлоқ хўжалиги машина ва ускуналар каби ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг асосий истеъмолчисидир.
ёқилғи-мойлаш материаллари, минерал ўғитлар ва бошқалар Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқариш харажатлари таркибида саноатнинг улуши 40% гача [2].