“Tasdiqlayman ” Buxdu agronomiya va biotexnologiya fakulteti dekani: H. T. Artikova

2-mashg’ulot. Osmotik bosim. Turgor hodisasi

Ichki protoplazma bilan to’lgan yosh hujayralar suvni gidrofill kolloidlarining burtishi protseessida shimib oladi. Katta hujayralarga esa suv vakuloning osmotic xususiyati tufayli kiradi, chunki vakuolaning ichki eritma, ya’ni hujayra shirasi bilan to’lgan bo’ladi. Protoplazma yarim parda vazifasinini bajargani uchun unga suvning kirishi osmos qonuniga muvofiq boradi. Hujayraga suvning shimilishi hujayra shirasi hajmining oshishiga, natijada protoplazma hujayra po’stiga zich taqalib turishiga sabab bo’ladi. Bunda hujayra po’sti ma’lum darajada cho’ziladi va hujayra hamda to’qmaning hajmi kattalashadi. Hujayraning suvga to’yinib, tarang bo’lib turgan holati turgor holat deyiladi. Bu tajribani bir xil hujayradan iborat o’simlik to’qmasida o’tkazish yaxshiroq bo’ladi.

Ishning borishi. Kartoshkaning bir xil qalinlikda parralar qirqiladi. So’ngra ikkita parda bilan bir – birining ustiga qo’yilib, o’rta qismidan ikkita uzun bo’lakcha kesib olinadi. Bu bo’lakchalarning balandligi, eni va bo’yi millimetrlarga bo’lingan qog’oz yoki chizg’ich bilan o’lchanadi. O’lchash natijalari jadvalga yozib qo’yiladi. Keyin kartoshka bo’lakchalarining bittasi chinni kosachadagi distillangan suvga, ikkinchisi esa osh tuzining to’yingan eritmasiga solinadi. 1,5-2 soatdan keyin bo’lakchalarning parametrlari qayta o’lchnadi va olingan son boshlang’ich hajmdan ayrib tashlanib, natija 1- jadvalga yoziladi. Jadvaldagi natijalarni yaxshilab analiz qilinib, xulosa chiqariladi.

1-jadval

Tajriba sharti

Bo’yi, mm

Eni, mm

Balandligi, mm

Hajmi, mm^3