Tarixan Hindistondan kelib chiqqan mugati yoki lo‘lilar, asosan Pokiston, Afg‘oniston, O‘zbekiston va Tojikistonda istiqomat qiladi

O‘rta Osiyo lo‘lilari. Ular kim va qanday yashaydi?

“Lo‘li” so‘zi kelib chiqishi yaqin bo‘lgan 80 ga yaqin etnik guruhni o‘zida birlashtiradi. Markaziy Osiyoda lo‘lilar uzoq yillar oldin paydo bo‘lgan, deya xabar beradi “Kaktakto”.

Buyuk Britaniya va Ispaniyada ular “Gypsies”, ya’ni misrliklar deb, Fransiyada “bohémiens”, Germaniya, Italiya va Rossiyada “roma” yoki “siganlar” deb ataladi. Markaziy Osiyo davlatlarida esa ular “lo‘li, jugut, mazang” deyiladi. O‘rta osiyolik lo‘lilar esa o‘zlarini “mugatlar” deb ataydi.

Kelib chiqish haqidagi afsonalar

Qadimda bir kambag‘al ota-ona bo‘lib, ularning Lo‘ ismli o‘g‘li va Li ismli qizi bo‘lgan. Kunlardan bir kun mamlakatga bosqinchilar bostirib kiradi. To‘polonda haligi ota-ona farzandlarini yo‘qotib qo‘yadi. Lo‘ va Li ota-onasini izlashga tushadi – har biri o‘z yo‘lini tanlaydi. Oradan yillar o‘tgach, Lo‘ bilan Li uchrashib, bir-birini tanimasdan, turmush quradi. Haqiqat ochilganda, mullalar ularni la’natlaydi va o‘sha vaqtdan boshlab bu la’nat “Lo‘li” sifatida ularning avlodlariga o‘tib keladi.

Foto: Central Asia Monitor

Markaziy Osiyo lo‘lilari (boshqa lo‘lilar kabi) Hindistondan kelgan bo‘lib, bir paytlar hind xalqining quyi kastlaridan biriga mansub bo‘lgan.

Olimlar Firdavsiyning “Shohnoma” asarida V asrda kelib chiqishi Sosoniylardan bo‘lgan Fors shohi Bahrom Guruga sovg‘a sifatida Hindistondan ko‘chirilgan 12000 “lo‘ri” san’atkorlari tilga olinganiga e’tibor qaratdi.

Ular “Lo‘ri” yoki “Lo‘li” nomlari Hindistonning shimoli-g‘arbiy viloyatlaridan biri bo‘lgan qadimgi Sind rojaligining poytaxti al-Rur yoki Arur shahri nomi bilan bog‘liq deb tahmin qilishgan. San’atkorlar guruhi yangi joyga borgach, hunarini saqlab qolish va boshqalarga aralashib ketmaslik uchun kastadan o‘ziga xos bo‘lgan etnik guruhga aylangan.

Sind xalqining avlodlari Fors va Markaziy Osiyo lo‘lilariga aylandi. Forscha lug‘atda “lo‘li” so‘zi “raqs va qo‘shiq bilan shug‘ullanadigan odamlar” degan ma’noni anglatadi.