Tarixan Hindistondan kelib chiqqan mugati yoki lo‘lilar, asosan Pokiston, Afg‘oniston, O‘zbekiston va Tojikistonda istiqomat qiladi

Din va oilaviy marosimlar

Diniy e’tiqodiga ko‘ra Markaziy Osiyo lo‘lilari musulmon. Ular o‘liklarni musulmonlarga xos tarzda dafn qiladi, ibodat qiladi, ro‘za tutadi, o‘g‘illarini sunnat qiladi. Biroq, o‘tmishda ular, Markaziy Osiyoning boshqa ko‘plab xalqlari singari, islomga qadar turli islomiy e’tiqod unsurlari bilan birgalikda pravoslav e’tiqodini uyg‘unlashtirgan.

Lo‘lilarda turli xil ilohiylarga – jin, pari, alvasti, turli ziyonlardan asrovchi tumor va bozbandlarga ishonch keng tarqalgan. Piyoz, qalampir, non, o‘tkir narsalar, qo‘chqor shoxlari yovuz ruhlarning va yomon ko‘zdan asrovchi talisman sifatida qadrlangan. Bo‘riga maxsus muqaddas kuch deb ishonilgan: uning qoziqtishi va  quritilgan burni kiyimlarga tikib qo‘yilgan.

Lo‘lilarning e’tiqodiga ko‘ra, jayra ham xuddi shunday kuchga ega bo‘lib, ularning tikani tumor sifatida ishlatilgan. Qarshi lo‘lilari jayra go‘shtini yegan, Samarqandda esa bu hayvonning go‘shtini yeyish taqiqlanib, jayra qachonlardir inson bo‘lgan degan afsonaga ishonilgan.

Lo‘lilar kichik oilalarda yashaydi. O‘g‘illar nikohdan keyin darhol alohida turar joyga chiqib ketadi. Har bir oila o‘z xo‘jaligini yuritib, boshqalardan alohida bo‘lishga intiladi. Ayol asosiy boquvchi bo‘lsa-da, oilada eriga bosh egadi.

Foto: Open Asia

Qizlar 12-15 yoshida turmushga chiqadi. To‘y marosimining barcha urf-odatlari atrofdagi aholinikidan farq qilmaydi. Lo‘lilar orasida amakivachchalar nikohlari keng tarqalgan bo‘lib, odatda ich kuyov qilib olinadi.

Lo‘lilarga xos xususiyatlardan yana biri qarshi qudachilik, bunday holatlarda qalin puli to‘lanmaydi.

Foto: Youtube

Lo‘lilarda nikoh to‘yi bilan bog‘liq bir afsona mavjud. To‘yda kelinning yelkasiga yoshi kattaroq ayol xurjun osib, quyidagi qasamyodni aytdiradi: “Qasamki, bu xurjunni butun hayotim davomida olib yuraman va farzandlarimni ota-bobolarimiz kabi oziqlantiraman. Bu xurjun hech qachon bo‘sh qolmaydi, chunki men har doim uyma-uy yurib, sadaqa so‘rayman. Xurjunimni tashlab, boshqa ish bilan shug‘ullanadigan kunimga la’natlar bo‘lsin.”

Nikoh marosimida ko‘plab mehmonlar to‘planadi. To‘ylarda xo‘roz urishtirish va eshak urishtirish kabi o‘yinlari o‘tkaziladi. Shuningdek, yugurish bo‘yicha poyga ham uyushtiriladi.

Musulmonlarga xos nikoh o‘qish marosimi kelinning uyida bo‘lib o‘tgan. Yangi kelin-kuyovlarni erining uyiga olib borish, olov atrofida aylanish, ko‘zguda bir-birini ko‘rish va shunga o‘xshash odatlarga ham amal qilinadi.

Birinchi farzandi dunyoga kelgach, Lachak Bandon (turmushga chiqqan ayolning bosh kiyimi) marosimi o‘tkaziladi. Lo‘li ayol odatda sadaqani yig‘ish uchun mana shu marosimdan keyin tashqariga chiqadi.