Табиий фанлар факультети биология к а ф е д р а с и

Лаборатория машғулоти 11.
Ясси чувалчанглар(Платйҳелминтҳес) типи: Сўрғичлилар (Трематода) синфи. Вакил: Жигар қурти(Фасcиола ҳепатиcа). Ташқи, ва ички тузилиши, ривожланиш цикли.


1 – иш. Жигар қуртининг тузилиши.


Керакли жиҳозлар: жигар қуртининг тузилишини акс эттирувчи жадваллар, овқат ҳазм қилиш, айирув ва жинсий органлар системаларинипг тузилишини кўрсатувчи микропрепаратлар, фиксация қилинган (спиртда) жигар қуртлари, қўл лупалари, бннокулярлар, қисқичлар, буюм ва қоплағич ойналар.

Жигар қурти ёки фасциола ҳар хил майда ва йирик қорамолларда, шунингдек бошқа ўтхўр ҳайвонларнинг жигарида паразитлик қилади. Баъзан одамларда ҳам учраши мумкин. Жигарнинг ўт йўлида яшаб, қон ва жигарда ҳосил бўладиган маҳсулотлар билан овқатланиб ҳаёт кечиради. Танаси икки томонлама симметрик бўлиб, унинг узунлиги 3 – 4 см га етади. Конуссимон чўзилган олдинги қисмидаги сўрғичининг ўртасида оғиз жойлашган, ундан пастроқда эса қорин томонида қорин сўрғичи бор. Бу сўрғичлар ўт йўлларига ёпишиб, ушлаб туриш вазифасини бажаради.

Сўрғичлиларнинг тери-мускул копчаси ҳам киприкли чувалчангларникига ўхшайди, лекин трематодалар, шу жумладан, жигар қуртининг танаси ҳам тегумент деб аталувчи цитоплазматик пўст билан қопланган. Бу икки, яъни ядросиз ташқи ва ядрога эга бўлган ички қаватдан иборат. Тегументнннг ташқи ва ички қавати плазматик мембрана орқали ажралиб туради. Мембрана остидаги цитоплазмада бир неча майда вакуолалар, шунингдек митохондриялар ва кўтикуладан иборат кичик тукчалар мавжуддир. Тегумент ташқи қаватининг остки томони базаль мембрана билан қопланган, унинг майда тешикчалари орқали цитоплазматик ипчалар ўтиб, тегументниннг иккала қаватини бир-бири билан туташтириб туради (23-расм). Жигар қуртининг овқат ҳазм қилиш системаси тананинг олдинги қисмидаги сўрғичининг ўртасида жойлашган оғиз тешигидан бошланади. Оғиздан кейин томоқ олди бўшлиғи ва мускуллик томоқ жойлашади.