T arbi yad a pedagogik texnologiyalar

“Qora quti” uslubi
T a ’lim jarayonida m azkur uslubni q o ‘llashdan m aqsad - talaba­
lar tom onidan m avzuni puxta o ‘zlashtirishga erishish bilan birga ular­
ni faollikka undash, ularda ham korlikda ishlash, m a’lum vaziyatlarni
119

---

boshqarish ham da m antiqiy tafakkur yuritish ko‘nikm alarini shakllan- 
tirishdan iborat. U slubdan foydalanishda quyidagi harakatlar tashkil 
etiladi: 
______________________________________________________
0 ‘quvchilar juftlikka biriktiriladilar; juftliklarga m avzu mohi- 
yatini yorituvchi asosiy tushunchalar ( tayanch so‘zlar, sanalar, ra­
qamlar, belgilar va h.o) ni kartochkalrga qayd etish vazifasi 
yuklanadi;
0 ‘qituvchi o ’quvchilar bilan ham korlikda guruhlar tom onidan 
topshiriqning bajarilishini tekshiradilar;
Topshiriqni to ’g’ri bajargan guruhning bir a ’zosi o ’qituvchi 
rolini bajaradi va topshiriqning yechim ini yozuv taxtasiga yozadi;
S inf o ‘qituvchilari yozuv taxtasida qayd etilgan fikrini 
sharhlaydilar (tayanch so‘zlar, sanalar, raqamlar, belgilar qanday 
m a’noni anglatishini aytadilar)
T o ‘g‘ri javob bergan o ‘quvchi o ‘qituvchi rolini bajarib 
juftliklarga m avzu mohiyatini yorituvchi sxem a jadval yoki tasvir 
yaratishni topshiradi va o ‘qituvchi yordam ida topshiriqning 
bajarilishini tekshiradi.
“Beshinchisi (oltinchisi, yettinchisi,,,) ortiqcha” uslubi
Talabalarning m antiqiy tafakkur yuritish ko‘nikm alariga ega 
b o ‘lishlarida ushbu uslub alohida aham iyatga ega. Uni q o ‘llashda 
quyidagi harakatlar am alga oshiriladi:______________________________
0 ‘rganilayotgan m avzu m ohiyatini ochib berishga xizmat 
qiluvchi tushunchalar tizimini shakllantirish;
Hosil boTgan tizim dan m avzuga taalluqli b o ‘lgan to ‘rtta
(beshta, oltita......) va taalluqli b o ‘lm agan bitta tushunchaning o ‘rin
olishiga erishish;
0 ‘quvchilarga m avzuga taalluqli boMmagan tushunchani 
aniqlash va uni tizim dan chiqarish vazifasini topshirish;
0 ‘quvchilarni o ‘z harakatlari mohiyatini sharhlashga undan 
(m avzuni m ustahkam lash m aqsadida o ‘quvchilardan tizim da saqla- 
nib qolgan tushunchalarga ham izoh berib o ‘tishlari ham da ular 
o ‘rtasidagi m antiqiy bo g‘liqlikm asoslashlarini talab etish lozim).
M avzu m ohiyati yorituvchi tushunchalar o ‘rtasidagi m antiqiy 
bog‘liqlikni k o ‘rsata va asoslay olish talabalarda m ustaqil fikrlash, 
shaxsiy yondashuvlarini asoslay olish, shuningdek, tengdoshlarining 
fikrlari bilan shaxsiy m ulohazalarini o ‘zaro taqqoslash k o ‘nikm alarini 
ham shakli antiradi.
120

---