Сув хўжалиги ва мелиорация ишларини механизациялаштириш

3. Ип газламали тасмалар /ГОСТ 6982-75/. Бу тасмалар унча катта бўлмаган ва ўзгарувчан юкланишли, кам қувватли ҳаракат тезлиги 20 м/с.гача бўлган узатмаларда ишлатилади. Бундай тасмалар енгил ва эгилувчан бўлганлиги учун шкивларнинг диаметри кичик бўлган узатмаларда ҳам яхши ишлай олади. Тасманинг тан нархи арзон бўлиб, мум ва шу каби моддалар қотишмасига тўйинтирилади. Ип газламали тасмалар ўзгарувчан юкланишда, ўрта қувватда ишловчи узатмаларда ишлатилади. Бундай тасмалар юқори температурада, нам, чанг ва ишқорли ҳолларда яхши ишлайди. Бундай тасмаларнинг ўлчамлари 3-жадвалда кўрсатилган. Уларнинг мустаҳкамлиги чегараси 50 МПа дан ошмайди.
3-жадвал
Ип газламали тасмаларнинг ўлчамлари
/ГОСТ 6982-75/

Тасмаларнинг эни в, мм	Тасмаларнинг қалинлиги -, мм	Қатламлар сони
30, 40, 50, 60, 75, 100	4,5	4
30, 40, 50, 60, 75, 90, 100, 115, 125, 150, 175	6,5	6
50, 75, 90, 100, 115, 125, 150, 175, 200, 225, 250	8,5	8

4. Жун тасмалар. Бундай тасмалар эгилувчан бўлганлиги туфайли ўрта ва катта қувватда, ўзгарувчан юкланиш ҳолатида ҳаракат узатиш учун қўлланилади. Юқори температура, нам, чанг ва кислотали ҳолларда ҳам жун тасмалар яхши ишлайди.
Юқорида қайд этилган тасмалар орасида резина – матоли ва чармли тасмалар энг яхши тортиш хусусиятига эга. Шунинг учун бу тасмалар саноатда кенг кўламда ишлатилади.


2.3. Понасимон тасмали узатмалар

Понасимон тасмаларнинг кўндаланг кесим юзаси трапеция шаклида бўлиб, улар кийдирилган шкивларда шу тасмаларга мосланган, кўндаланг кесими трапеция шаклида бўлган ариқчалар ўйилади (1 б-шакл).

Понасимон тасмали узатмаларда юкланиш тасма билан шкив ариқчаларининг ён ёқлари орасида ҳосил бўладиган ишқаланиш кучи ҳисобига узатилади. Бундай узатмаларда битта ёки бир нечта тасма ишлатилиш мумкин. Узатмаларнинг марказлараро масофаси нисбатан кичик, узатиш сони катта (i=2…4~10), тасмаларнинг тезлиги махсус ҳолларда 60 м/с.-гача бўлган шароитларда қўлланади.
Понасимон тасмалар стандартлаштирилган /ГОСТ 1284.1-80/ бўлиб, кўндаланг кесими ўлчамларига қараб, уларни О, A, Б, В, Г, Д, Е турларига ажратилади. Бу тасмаларнинг ўлчамлари 15-жадвалда кўрсатилган.