Statikaning asosiy tushunchalari va aksiomalari

ekvivalent kuchlar sistemasi
deb ataladi. 
5. Erkin jismga ta’sir etayotgan kuchlar sistemasi ta’sirida u, muvozanat holatda bo‘lsa, bu 
kuchlar o‘zaro 
muvozanatlashgan kuchlar sistemasi
yoki nolga ekvivalent bo‘lgan kuchlar 
sistemasi deb ataladi. 
6. Agar berilgan kuchlar sistemasi bitta kuchga ekvivalent bo‘lsa, bu kuch teng ta’sir etuvchi 
kuch deb ataladi. 
Moduli bo‘yicha teng ta’sir etuvchiga teng bo‘lgan, yo‘nalishi bo‘yicha unga qarama-qarshi va 
u bilan bir to‘g‘ri chiziqda yotuvchi kuchni, 
muvozanatlovchi 
kuch deb ataladi.
7. Bir jismga (yoki bir necha jismlarga) ta’sir etayotgan kuchlar ikki turga, ichki va tashqi 
kuchlarga bo‘linadi. Boshqa jismlarni shu jismga ta’sir kuchlari tashqi kuchlar deb ataladi. Bir jism 
(yoki jismlar sistemasi) qismlarining o‘zaro ta’sirlarini ichki kuchlar deb ataladi. 
Kuchning o‘qqa proeksiyasi.
 
Yuqoridagi usullar geometrik yoki grafik usul hisoblanadi, 
kuchlar soni oz bo‘lgan hollarda va katta aniqlik talab qilinmagan hollarda, ushbu usul o‘zining 
soddaligi sababli keng qo‘llaniladi. Lekin kuchlar soni ko‘p bo‘lganda va katta aniqlik talab qilgan 
1
 Vasile Szolga. Theoretical mechanics. Lecture notes and sample problems, part one. 98-102 page. Romania-2010. (7-
bet). 

---

hollarda analitik usul qo‘llaniladi, ayniqsa xozirgi zamonaviy kompyuterlar yordamida masalalar 
albatta analitik usul bilan yechila di. 
Buning uchun, har qanday kuch tekislikda joylashgan bo‘lsa ikkita tashkil
etuvchilarga, fazoda 
joylashgan bo‘lsa uchta tashkil etuvchilarga ajratilib,
masalalar yechila di. Agar shu
tashkil 
etuvchilar Ox, Oy va Oz o‘qlariga parallel bo‘lsa, ular shu kuchning koordinata o‘qlaridagi 
proeksiyalari hisoblanadilar. 
Shunga ko‘ra kuchning biror o‘qqa (masalan Ox o‘qiga) proeksiyasi deb, shu kuchning 
boshidan va oxiridan o‘qqa tushirilgan perpendikulyar kesmalarning orasidagi eng qisqa masofaga 
aytiladi.
2-rasm 
Masalan, 
1
F

kuchining Ox o‘qidagi proeksiyasining matematik ifodasi quyidagicha yoziladi 

cos
1
1
F
F
x

1
.