Statikaning asosiy tushunchalari va aksiomalari

Ctatikaning asosiy masalalari 
1) 
Qattiq jismga ta’sir qilayotgan kuchlar sistemasini unga ekvivalent bo‘lgan boshqa
kuchlar sistemasi bilan almashtirish; ba’zi hollarda ularni sodda holdagi kuchlar sistemasiga 
keltirishlik;
2) Qattiq jismga ta’sir etayotgan kuchlar sistemasining muvozanat shartlarini aniqlash. 
Muvozanat holat deb, biror jismning boshqa jismlarga nisbatan tinch holatiga, masalan, Erga 
nisbatan harakatsiz holatiga aytiladi. Jismning muvozanat holati uning qattiq jism, suyuqlik va 
gazsimon holatda bo‘lishligiga ham bog‘liq bo‘ladi 
Statika aksiomalari 
1-aksioma.
Yo‘nalishlari qarama – qarshi, son qiymatlari o‘zaro teng va ta’sir chiziqlari bir 
to‘g‘ri chiziq bo‘ylab yotuvchi ikkita kuchlar sistemasi, o‘zaro 
muvozanatlashuvchi kuchlar sistemasi deyiladi.
 
2-aksioma.
 
Qattiq jismning ikkita nuqtasiga qo‘yilgan 
miqdorlari teng va shu ikkita nuqtani birlashtiruvchi to‘g‘ri chiziq 
1
 Vasile Szolga. Theoretical mechanics. Lecture notes and sample problems, part one. 98-102 page. Romania-2010. (8-
bet) 

х
F
1
х

1
F
х
F
1
х
A
F
F’
B

---

bo‘ylab yo‘nalgan qarama-qarshi
kuchlar muvozanatda bo‘ladi. 
3-aksioma.
Har qanday kuchlar sistemasini unga ekvivalent bo‘lgan boshqa kuchlar sistemasi 
bilan almashtirish mumkin. 
4-aksioma.
Bir-biri bilan nolga ekvivalent bo‘lgan kuchlar sistemasiga farq qiladigan ikkita 
kuchlar sistemasi bir-biriga ekvivalent. 
Natija
.
Absolyut qattiq jismning biror nuqtasiga qo‘yilgan har qanday kuch vektorini o‘z ta’sir 
chizig‘i bo‘ylab shu jismning ihtiyoriy boshqa bir nuqtasiga ko‘chirib qo‘ysak, jismning holati 
o‘zgarmaydi. 
Kuchlarning ushbu xossasidan mexanikada keng foydalaniladi, shuning uchun ham unga 
alohida e’tibor berilmoqda. Bunday kuchlar sirpanuvchi kuchlar yoki sirpanuvchi vektorlar deb 
ataladilar. 
Ushbu qoida faqat absolyut qattiq jismga ta’sir etuvchi kuchlar sistemasigagina taalluqli xolos. 
Injenerlik hisoblashlarda bu qoida orqali faqat konstruksiyalarning muvozanat shartlarini 
aniqlashdagina foydalanish mumkin xolos. Lekin konstruksiyalarni tashkil etuvchi qismlarining 
ichki zo‘riqishlarini aniqlashda bu qoidadan foydalanish mutlaqo mumkin emas, chunki u katta 
xatoliklarga olib keladi.