|
Kayta tarab yigirilgan ip eki taralgan ip - uzun tolali paxtadan, zigirdan; uzun, mayin, yarimdagal va dagal jundan; shuningdek ipakchilik, pillakashlik va shoyi tukish chikindilardan ishlab chikariladi. Kayta tarash yigirish jaraeni bir muncha murakkab buladi.
Taralgan ipni tuzilishi yaxshi, tolalar bir tekisda taksimlanadi, kundalang kesimida, kalinligi tekis, tuklari deyarli bulmaydi. Uni pishikligi kard ipga nisbatan yukori buladi.
Paxta, kimeviy va aralashma tolalardan olinadigan iplarni chizikli zichligi 6-16 teks buladi va ular kuylakli, plaщ gazlama va paypoklar uchun kullanadi. Ingichka jundan olingan ipni kalinligi 16-41 teks bulib, yukori sifatli kostyum va kuylakbop gazlamalar uchun kullanadi.
Yarimdagal va dagal junli ipni kalinligi 28-85 teks, asosan kostyumbop gazlama va ustki trikotajda ishlatiladi.
Zigir tolali iplarni chizikli zichligi 30-170 teks buladi, ular
belebop gazlamalarda kullanadi.
Apparatli yigirilgan ip eki apparatli ip - kalta paxta, jun va ularga kushiladigan kimeviy tola, shuningdek yigiruv jaraenlarini chikindilaridan ishlab chikariladi. Bu sistemada asosan tolalarni aralashmasi kullaniladi. Apparatli ipda tolalar deyarli tugrilanmagan va orientirligi past buladi, kalinligi buyicha ip notekis. Bush va yaxshi eshilmagan apparatli ip, undan olinadigan buyumlarga issikni saklash kobiliyatini beradi (kishki assortimentga). Paxtadan olingan apparatli ipni chizikli zichligi 85-250 teks buladi.
Mayin junli apparatli ipni kalinligi 50-170 teks, u asosan kishki palto (drap, ingichka movut), arzon kostyumbop va kuylakbop gazlamada kullanadi.
Dagal junli ipning chizikli zichligi 125-670 teks buladi, shinel uchun kullaniladi.
Yigirishda bajariladigan asosiy operastiyalar: tolalarni titish va
savash, tarash, tekislash va chuzish, yigirishga tayerlash, yigirish..
Yigiruv fabrikalariga tolalar 170-250 kg li toylar tarzida presslangan xolda keltiriladi. Tolalar titiladi va savaladi. Shunda presslangan tolalar massasi ayrim bulaklarga ajraladi va tarkibidagi aralashmalardan kisman tozalanadi. Presslangan tolalar bulaklari titish va savash mashinalarining metall chiviklari, koziklari eki ignalarining zarbi ta’sirida bush tolalar massasiga aylanadi.
Titilgan va savalgan tolalarni aralashmalardan butunlay tozalash va bulaklarni ayrim tolalarga ajratish uchun tolalar taraladi. Karda va apparat yigirish usulida tollalar ingichka utkir metall ignalar bilan koplangan ikki sirt (kardolentalar) orasidan utib taraladi. Karda usulida taralgan yupka tolalar katlami (vatka) voronka orkali utib, piltaga aylanadi. Pilta tolalar bogidan iborat.
Apparat usulida taralgan vatka (xolst) tasmali bulgich erdamida juda kup mayda bulaklarga ajratiladi va bushgina eshilib pilikka aylantiriladi.
Kayta tarash usulida tolalar tarokli tarash mashinalarining taroklari bilan kushimcha ravishda taraladi, natijada kalta tolalar tarokka ilinib chikib, fakat uzun tolalardan iborat pilta xosil buladi. Ajratib olingan kalta tolalar apparat usulida kayta yigiriladi. Bu usulda olingan kalava ip, odatda, yugon va notekis buladi.
Pilta mashinalarida bir necha pilta bitta piltaga birlashtirilib, tekislanadi va chuziladi. Shunda yugonligi jixatidan bir xil pilta xosil buladi. Pilta mashinalari tezligi oshib boradigan bir necha valiklar jufti bilan ta’minlangan, pilta shu valiklar orasidan utganda asta-sekin ingichkalashadi, tolalari parallelanadi.
Pilik mashinalarida tolalar kisman yigiriladi, bunda piltani chuzish, burash eki eshish yuli bilan pilik xosil kilinadi. Pilik mashinalari orkali utaetgan pilik borgan sari ingichkalashadi, tolalari tugrilanadi va parallellanadi ( zigir bitta, paxta 1-2 ta, dagal jun 4-5 ta, mayin jun 6-7 ta mashinadan utadi).
Uzil-kesil yigirish prostessi yigiruv mashinalarida bajariladi. Bu prostess piikni uzil-kesil chuzish, uni kalava ip kilib burash va kalava ipni urash operastiyalarini uz ichiga oladi (8-rasm). Xalkali yigiruv mashinalaridan kalava ip pochatkalarda olinadi. Tolalarni kuruklayin va namlab yigirish usullari bor. Paxta tolalari, jun, tabiiy ipak chikindilari, shtapel tolalar kuruk xolatda yigiriladi (kuruklayin yigirish). Zigir tolalari kuruklayin xam, namlab xam yigiriladi. Namlab yigirishda ancha zich va ingichka zigir kalava ip olish uchun pilik issik suv solingan vannadan utkaziladi; issik suv tolalar tarkibidagi pektin moddalarni yumshatadi. Sunggi yillarda urchuksiz yigirish usuli tarakkiy etmokda. Bu usulda aeromexanik va, ayniksa, pnevmomexanik yigiruv mashinalari ishlatiladi.
Pnevmomexanik usulda tolalar yigiruv mashinasiga pilta kurinishida beriladi. Bu piltalar xavo okimiga ilashib, aloxida-aloxida xarakatlanadi va voronkaga surilaetganda zichlashadi. Yigiruv kamerasida tolalar buralib ipga aylanadi.
Yigirish jaraeniga kiradigan operastiyalar soni yigirish usuliga boglik. Karda usuli yigirishdagi barcha
Operastiyalarni uz ichiga oladi.
Apparat usuli eng oddiy usul xisoblanadi, chunki unda pilta va pilikka ishlov berish jaraenlari bulmaydi : ular taralgandan sung tugridan-tugri yigirilaveradi. Kayta tarash usuli eng murakkab usul xisoblanadi, chchunki tolalarni tarok bilan kushimcha tarashga tayerlash va tarokli mashinalarda tarashga tugri keladi.
Eng uzun va dagal jun tolalari dagal kayta tarash usulida yigiriladi. Bunda kalava ip zich va kattik bulib chikadi. Urtacha uzunlikdagi mayin jun tolalari mayin kayta tarash usulida yigiriladi. Bunda bir oz tukli mayin kalava ip xosil buladi. Urtacha uzunlikdagi dagal va yarim dagal jun tolalari yarim kayta tarash sistemasida, ya’ni tarokda tarash operastiyasisiz yigirilishi mumkin. Natijada yarim taralgan, kurinishi taralgan kalava ipga uxshaydigan kalava ip xosil buladi.
Ancha kalta jun tolalari apparat usulida yigiriladi. Bunda tolalarning ingichkaligiga karab, mayin movutbop kalava ip (ingichka, tukli va yumshok) eki dagal movutbop kalava ip (yugon va ancha kattik) olinadi. Apparat yigirish usulida tolalarni dubllash va tugrilash yuli bilan tekislash jaraeni yukligi tufayli ancha momik va yugonligi notekis kalava ip xosil buladi.
Junni yigirishda turli tolalarni aralashtirish usuli keng tarkalgan. Apparat yigirish usulida jun aralashmasi tarkibiga, kuylardan kirkib olingan jun tolalaridan tashkari, zavodda tayerlangan jun, tiklangan jun, paxta, shtapel tolalar kiradi. Bu tolalar tarashdan oldin aralashtiriladi.
Kayta tarash usulida yigirishda junga sun’iy va sintetik shtapel tolalar kushiladi. Ular xar xil tolalarning taralgan piltalarini kushish yuli bilan aralashtiriladi.
Shtapel tolalar sof xolda xam, tabiiy tolalarga aralashtirilgan xolda xam yigiriladi. Shtapel tolalar sof xolda, odatda, karda usulida yigiriladi. Sof shtapel kalava ip olish uchun 0,4 teks (№2500) dan 0,16 teks (№6000) gacha bulgan viskoza tolalar ishlatiladi. Shtapel tolalarni yigirishning uziga xos tomoni shundaki, barcha yigirish boskichlarida tolalarning elektrlashuvini kamaytirish uchun ular albatta emulsiyalanadi. Tolalarning uzunligi va ingichkaligi jixatidan bir tekis buggani uchun shtapel kalava ip tekis va sillik chikadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
