Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

Vaqt 

m o- 

ment- 

lari, 

t,  s

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

Koor­

dinata, 

У,  m

0,049 0,196 0,441

0,784

1,220

1,760 2,400

3,14

3,97

4,90

Jadvalda  keltirilgan  natijalam i tahlil qilaylik:

t=   0Л  s  da  y (t)  =  0,049  m  =  4,9  ( 0 ,l) 2m;

/ =   0,2 s  da  y (t)  =  0,196  m   =  4,9(0,2)2m;

Г = 

0,3 s  da  y(t) 

= 

0,441  m 

= 

4,9(0,3)2m;

t =  1  s da 

y (t)  =  4,90 m  =  4,9  •  ( l ) 2m.

D em ak,  jism ning  erkin  tushishida  harakat  qonuni

У ( 0   =  4 ,9 Г -

funksiya  ko 'rinish id a  ifodalanar  ekan.  Bu  parabolaning  ( j  

tenglamasidir.

60

(38) 

=  ax2)

---

E rk in   tu s h is h d a   y o ‘l  y 

formulasi  (19-  §  ga  q.)

t_2 

2

h = * -

ga  g  =  9,8   - j   q iy m a tn i

s

keltirib  qo'ysak,

/i(0  =  4 , 9 / 2

(38л)

b o 'lad i.  (38)  va  (38a)  ni 

taqqoslab, y (t) =  h(t)  ekan­

ligini  k o 'ra m iz .  D em ak , 

30-  rasm. 

erk in   tu sh ish d a   jism n in g

o ‘tgan  yo‘li  uning koordinatasi  bilan  aniqlanadi,  chunki  koordinata 

bilan  trayektoriya  ustm a-ust  tushadi.

Endi  yuqoridagi jadvaldan  foydalanib,  erkin  tushishda  (to 'g 'ri 

chiziqli  tekis  tezlanuvchan  harakatda)  harakat  grafigini  yasaylik 

(30-  rasm).  G rafikdan,  tekis  tezlanuvchan  harakatning  harakat 

grafigi  paraboladan  iborat  ekanligi  ko'rinib  turibdi.

2.  Yuqoriga  tik  otilgan jism ning  harakat  qonuni  va grafigi.

Agar yuqorida tavsiflangan usul yordam ida yuqoriga tik otilgan 

jism ning  harakat  xarakterini  o'rgansak,  u  holda  quyidagi jadvalda 

keltirilgan natijalarga ega bo'lam iz: