Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti



Download 13,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet154/365
Sana30.12.2021
Hajmi13,37 Mb.
#98245
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   365
Bog'liq
[O`lmasova M 1-qism]

b)

d )

96-  rasm.

F ‘

97-  rasm.

g eo m etrik   q o ‘sh ishning  uch  holi  tasvirlangan.  B undan  k o 'ri­

nadik i,  tashkil  etu v ch ila r  orasidagi  b u rch ak n in g   ortishi  bilan 

geom etrik yig‘indining  kattaligi  kamayib  boradi.

T a sh k il  etu v ch i  k u c h la r  o ra sid ag i  b u rc h a k   0°  yoki  180° 

b o 'lgan  hollarda  k uchlar  bir  to 'g 'ri  chiziq  bo'ylab  ta ’sir  k o 'rsa­

tadi.  K uchlarning  shunday ta ’siri  97-  rasm da  tasvirlangan.

B urchak  0°  b o 'lg an d a  fj  va  F2  k uchlar  bir  yo 'nalish d a  ta ’sir 

etadi  (97-  a  rasm).  Teng ta ’sir etuvchi  kuch  F = F{  + F2  ga  teng  va 

q o 'shiluvchi  kuchlar  qo'yilgan  nuqtaga  qo'yilgan  va  ular  bilan 

bir xil yo'nalishga ega  bo'ladi.  Burchak  180°  bo'lganda  esa  F{  va  f , 

kuchlar  qaram a-qarsh i  yo 'nalish d a  ta ’sir  etadi  (97- b  rasm).  Bu 

holda  ham   teng  ta ’sir  etuvchi  kuch  F = Ft + F2  ga  teng  va  katta 

F2 )  kuch  bilan  bir  xil  yo'nalishga  ega  bo 'lib ,  qo'yilish  nuqtasi 

q o 's h ilu v c h i  k u c h la rn in g   q o 'y ilis h   n u q ta si  b ilan   u s tm a -u st 

tushadi.


A gar  jism ga  bir  n ech a  kuch  ta ’sir  etsa,  h am m a  vaqt  ju ft- 

juftlab  qo'shish   yo'li  bilan  ularning  teng  ta ’sir  etuvchisi  topiladi. 

F araz  qilaylik,  jism ga  turli  yo'nalishdagi F \,  F2  va 

kuchlar


204


t a ’sir  e ta y o tg a n   b o 'ls in   (9 7 -    rasm ).  U la rn in g   te n g   t a ’sir 

etuvchisini  topish  uchun  parallelogram m   qoidasiga  muvofiq  aw al

fj  va  F2  kuchlarning  F'  teng  t a ’sir  etuvchisi  topiladi.  D em ak

F' = Fi  + F2 -  S o 'n g   F'  kuch  bilan 

k u ch larn in g  teng  ta ’sir 

etuvchisi  topiladi.  Hosil  bo'lgan    kuch  uchala  kuchning  teng 

ta ’sir  etuvchisiga  teng  b o 'lad i,  y a’ni

/  = /■' + F3  = F\  + F2  + Fy.

A gar  k u ch n in g   tashkil  etu v ch ila ri  jism n in g   b ir  nuqtasiga 

qo'yilm asdan  (yuqorida  ko'rib  o'tilgan  hoi),  balki  turli  nuqtalari- 

ga  qo'yilgan  bo'lsa,  bu  holda  vektorni  o 'z -o 'z ig a   parallel  k o 'ch i- 

rish  m u m k in lig id an   fo ydalanib,  k u ch lard an   b irin i  ikkinchisi 

ta ’sir  etayotgan  nuqtaga  ko'chiriladi  va  vektorlarni  qo'shish  yoki 

ayirish  qoidalariga  am al  qilib,  teng  t a ’sir etuvchi  kuch  aniqlanadi 

(7-  §  ga  q.).

Jism ga  bir vaqtning  o'zid a  bir qancha  kuch  ta ’sir qilganda  tez­

lanish  jism ga  qo'yilgan  barcha  kuchlarning  geom etrik  yig'indisi 

(teng  ta ’sir  etuvchisi)  bilan  aniqlanadi.


Download 13,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   365




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish