Shaharlar geografiyasi va geourbanistika asoslari

 
Sirdaryo viloyati shaharlari 
Sirdaryo viloyati yuksak sanoatlashgan poytaxt va Zarafshon mintaqasi 
orasida 
geografik 
―kesuvchan‖ makonda joylashgan. Mintaqa shahar 
manzilgohlarining aksariyati katta magistral va temir yo‗llar yaqinida ekanligi 
sanoatni rivojlantirishda qulaylik yaratadi. Shahar manzilgohlari sanoatining 
asosan qishloq xo‗jaliga bog‗liqligi, mahsulotni qayta ishlashga mo‗ljallanganligi 
uzluksiz ravishda xom-ashyo bilan ta‘minlash imkonini beradi.
Sirdaryo viloyatida shaharlar to‗ri va tizimi yaxshi rivojlanmagan. Mazkur 
hududning iqtisodiy salohiyati ancha past; sanoat, transport va boshqa shahar hosil 
qiluvchi tarmoqlar ham xuddi shunday kuchsiz darajada; ushbu viloyat hududining 
«sig‗imi» yoki bo‗lib, Hozirda viloyatda 5 ta shahar va 25 ta shaharchalar mavjud 
(urbanizatsiya darajasi 43,3 foiz).
Viloyat shaharlarining vujudga kelishidagi o‗ziga xos jihat joylashgan o‗rni, 
transport va boshqa infratuzilma tizimining rivojlanganligi, energetika va qurilish 
bazasining mavjudligi kabi omillar bilan belgilanadi.
2015 yil ma‘lumotlariga ko‗ra, viloyat respublika yalpi ichki mahsulotining 
1,8 foizini beradi, uning sanoat ishlab chiqarishdagi ulushi - 2,9 %. Qishloq 
xo‗jaligining hududiy mujassamlashuv darajasi ancha yuqori, ya‘ni 3,9 foizga teng. 
Qolgan asosiy ijtimoiy-iqtisodiy indikatorlar 1,5-3,0 % atrofida.
Viloyatning urbanistik tarkibida 1970 yilda 9 ta shahar bo‗lib, ularda 
132.1ming kishi yashagan. 1979 yillarda shaharning iqtisodiy rivojlanishi, qurilish 
ishlarining jadallashuvi, shuningdek, shahar va shaharchalarga beriladigan 
maqomning kamaytirilishi bilan ularning soni tez o‗sdi.
2008 yilda 15 ta shaharda jami 321.2 ming, 2016 - yilda esa 30 ta shaharda 
341.4 ming aholi yashaydi. Mintaqa shahar aholisining 25.3 foizi viloyat markazi 
Gulistonda to‗plangan. 
9-jadval