Sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov kommunal gigiena

SUVNI DISTILLYACIYA USULI BILAN CHUCHUKLANTIRISH
Bu usul keng tarqalgan usul bo’lib, suv bug’larining tomchilarga aylanib, yana qaytib tushish yo’li bilan chuchuk holga kelishidir. Suv tarkibidagi tuz miqdori 8 mg ga etganda bu usuldan foydalansa bo’ladi, Masalan, bu usuldan SHevchenko, Boku, Krasnovodsk shaharlarida foydalanilmoqda. Hozirgi kunda dunyo bo’yicha olinadigan chuchuk suvning 90—95% i distillyaciya usuli yordamida olinadi.
Hozir suvni tez qaynatadigan, ko’p korpusli distillyacion apparatlar mavjud. Bunday qurilmalar sutkasiga 60 ming metr kub chuchuk suv ajratib byeradi. Hozirgi kunda Krasnovodsk shahrida, Bektoshda sutkasiga 120 000—500 000 m chuchuk suv byeradigan distillyacion qurilmalar o’rnatilmoqda.
Distillyacion qurilmalar suv isitiladigan qozon, sho’r suvni qozonga haydab byeradigan nasos va bug’ni sovutadigan kondensatorlardan iborat.
Distillyaciya yo’li bilan olingan chuchuk suvlar o’zining organoleptik xususiyatlari bilan ajralib turadi. Ularning mazasi, hidi 5 ball atrofida, tarkibidagi tuz va gaz nihoyatda kam bo’ladi.
Quduq suvlarini distillashdan maqsad tarkibidagi uchuvchan neft’ mahsulotlari va fenolni yo’qotishdir.
Bunday suvlar oq qayindan olingan faollashtirilgan ko’mir qavatida fil’trlanadi. Suvning minyeral tarkibi unga sho’r suv quyib yoki suvni maydalangan marmar yoki dalomitdan o’tkazib aniqlanadi. SHunda suv kal’ciy tuzlari bilan boyiydi.
Suv sho’rini ketkazishning yana bir usuli ion almashishdir. Bunda suv N-kationitli va ON—anionitli fil’trlardan o’tkaziladi. Tarkibida 3 grammgacha tuz bo’lgan suvlar uchun bu usul ancha yaxshi, ammo moslama hajmi kichik bo’lgani tufayli kerakli miqdorda suv ajratib olish ancha qiyin.
Elektroliz usulida suvdan musbat zaryadga ega bo’lgan katod yordamida doimiy elektr zarrachasi o’tkaziladi. Suvdaga erigan holdagi kationlar suvga tushirilgan katodlarga intiladi, manfiy zaryadga ega bo’lgan tuzlar esa anodga intiladi. Katod bilan anod oraligidagi suv tuzlardan holi bo’lib, chuchuk suvga aylanadi. Bizdagi elektroliz apparatlarining suv ishlab chiqarish hajmi sutkasiga 12 dan 1000 m gachani tashkil qiladi.
Suvni membrana usuli bilan ham sho’rini ketkazish mumkin. Bu usul anchagina murakkab bo’lib, bunda poltshyer matyeriallar ishlatiladi. Naysimon trubalar asosan polietilen, viniplast, poliuretan, epoksid, fenolformal’degid smolalar va stekloplastdan ishlanadi.
Ular suvning organoleptik xususiyatlariga anchagina ta’sir ko’rsatishi mumkin.