Ш. Шоабдураҳмонов, М. Асқарова, А. ҲОжиев, И. Расулов, X. Дониёров



Download 0,65 Mb.
bet12/202
Sana21.02.2022
Hajmi0,65 Mb.
#40041
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   202
Bog'liq
2 5194979698626528277

от, ош, нон, бош, ота, она, бола, лола, аммо, доно, саноат, май- дон кабилар.
Бу фонема орфографияда ҳамма ҳолатда қабул қилинган. Лекин у соф ўзбекча сўзларда сўз охирида деярли учрамайди. Мнсоллар: молбоқар, қорамол, Барно, Озода, Раъно, рўмол, майдон. Совет-иитернациоиал сўзларида адабий орфография- миздаги о ҳарфи ў(о) функцнясини бажаради ва деярли ҳамма ҳолатда қўллаиади: болт (бўлт), ток (тўк), кубок (кубўк), но- •га (нўта), том (тўм), роль (рўл), курорт (курўрт), футбол (фут- бўл), волейбол (волейбўл), баске'тбол (баскетбўл), трактор (трактўр), колхоз (колхўз), совхоз (совхўз) кабилар.

  1. §. е, ё, ю, я графемалари. Узбек ёзувида а, о, э(е), и, у, ў билан ифодаланувчи олти унли фонемадан ташқари яна тўртта ёлашган унли ёки графемалар бор:

е графемаси й ва э(е) товушлари бирикмасини ифодалайди. Сўзнинг фаҳат бошида учрайди: ер (йер), емоқ, етаклади, етти (йетти). Узлаштирилган сўзларда кейинги бўғннларда ҳам уч- райди: карьер, барьер.
ё графемаси й ва о(э) товушлари бирикмасини ифодалайдн. Сўз- иинг бошнда: сш (йош), ён (йан), ёт (йат), ёмгир (йамғир), ўр- тасида: таёқ (тайоқ), оёқ (айақ), бўёқ (бўйақ), қуёнчиқ (қўйан- чиқ) ва охирида: дарё (дарйэ), яҳё (йаҳйа) учрайди. Ўзлаштирилган совет-интернационал сўзларда й -|- о, о тарзида талаффуз ҳилинади: монтёр (монтйор), шахтёр (шахтйэр). Чуикн аслида у й ў нинг талаффузнга теиг келади.
ю графемаси й ва у товушлари бирикмасини ифодалайди. Сўзнииг бошида юлдуз (йўлдуз), юпитер (йўпитер), ўртасида (буюк (буйук), революция (револйуцийа) учрайди. Узлашти-- рилган сўзларда баъзан сўз охирида ҳам учраб қолади: мани- кюр, педикюр каби.
я графемаси й ва а товушлари бирикмасини ифодалайди. Сўзиинг бошида (яхши (йахши), январь (йанварь), ўртасида (нуяссар (муйассар) ва охирида (соя (сойа), мадҳия (мадҳийа), революция (револйуцийа) учрайди. Лекин сўз ўртасида кам уч- райди.
Шундай қилиб, ўзбек адабий тилидаги уилиларни 3 хил классификация нуқтаи наэаридан қисқача тарзда қуйидагича характерлаш мумкин:

  1. а фонемаси тил олди, кенг, лаблашмаган.

  2. о фонемаси тил орқа, кенг, лаблашмаган.

  3. э фонемаси тил'олди, ўрта кенг, лаблашмаган.

  4. ў фонемаси тил орқа, ўрта кенг, лаблашган (маъно аж-

ратувчи тил олди варианти ҳам бор).

  1. у фонсмаси тил орқа, тор, лаблашгаи (маъио ажратувчи

тил олди вариаити ҳам бор).

  1. и фоиемаси тил олди, тор, лаблашмаган (тил орқа ва-

рианти ҳам бор).





Адабий- орфогр. .

Учраш ўрни

Талаффузи ва мисоллар




ҳамма ҳолатда

йу: юлдуз (йцлду э), юқори ( йуқори), юқцмли ( йиқумли), қу/оқ (қуйуқ), юпитер (йупи- тер), революция (рееолйуцийа).




юмш01\ ўзак билап


Download 0,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   202




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish