Ш. А. Сайдуллаев

Ҳуқуқни ижро этиш функцияси норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда мустаҳкамлаб қўйилган қоидаларни амалга оширишга қаратилган фаолиятдир. Бунда қонунчиликда белгиланган талабларни кундалик ҳаётда бажаришга ва бошқарув характерига эга бўлган турли хил масалаларни ҳал қилишга қаратилган ишлар амалга оширилади.
Ҳуқуқни муҳофаза қилиш фаолиятига ҳуқуқ-тартиботни сақлаш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш, қонун ҳужжатларига риоя этилишини таъминлаш, ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш бўйича чора кўриш, юридик ишларни кўриб чиқиш ва улар юзасидан қарорлар қабул қилиш кабиларни киритиш мумкин.
Бундан ташқари, далат функцияларини амалга оширишнинг ҳуқуқий бўлмаган шакллари ҳам мавжуд.
Давлат функцияларини амалга оширишнинг ушбу шаклларига қуйидагилар киради:
1) ташкилий-тартибга солувчи – давлат органларининг ҳужжатлар лойиҳаларини тайёрлаш, сайловларни ташкил этиш, режалаштириш, мувофиқлаштириш ва назорат билан боғлиқ фаолият;
2) ташкилий-хўжалик – кредитлаш, таъминот, статистика, бухгалтерлик ҳисоби билан боғлиқ бўлган тезкор-техник ва хўжалик ишлари;
3) ташкилий-мафкуравий – янги қабул қилинган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни тушунтириш, ижтимоий фикрни шакллантириш, аҳолига мурожаат қилиш каби давлат органларининг турли функцияларини мафкуравий жиҳатдан таъминлаш билан боғлиқ фаолият.

Давлат функциялари муайян усулларни қўллаш орқали амалга оширилади. Ушбу усуллар сифатида ишонтириш ва мажбурлов, тавсия ва рағбатлантиришларни кўрсатиб ўтиш мумкин¹.

Ишонтириш субъектларни уларнинг иродасига мос равишда танлаш эркинлигини таъминлаган ҳолда муайян фаолият юритишга ундашдир. Ишонтириш субъектив ҳуқуқ, қонуний манфаатлар, имтиёзлар ва бошқа ижобий юридик воситалар орқали амалга оширилиши мумкин. Давлат асосий усул сифатида, аввало, ишонтириш усулидан максимал тарзда фойдаланиши лозим. Ишонтириш манфаатдорликка, қонунийликнинг исботланишига ва ҳуқуқ нормаларига мос келадиган онгли юриш-туришнинг мақсадга мувофиқлилигига асосланади.
Мажбурлаш – кишиларни танлов ҳуқуқини чеклаган ҳолда куч ишлатиш орқали муайян фаолият юритишга ундашни назарда тутади. Мажбурлов тўхтатиб қўйиш, жазолаш, маҳрум қилиш каби юридик воситалар орқали амалга оширилиши мумкин.