Sh. A. Alimov, O. R. Xolmuhamedov, M. A. Mirzaahmedov

(~3bc²)³ (2ab²f;

(-2a²b)²(-a²b³)³.

244. 
     Birhadni boshqa birhadning kvadrati shaklida yozing:
     

1. 
   9я²; 2) 16x¹³; 3) 25a¹⁴b*;
   

4) 81 хУ; 5) Збх'У; 6) 1,21я¹⁵6⁴.

244. 
     Birhadlami ko'paytiring va hosil bo'lgan ifodaning qiymatini toping:
     

11. 
    § j Ко \phadlar
    

Algebrada ko'pincha birhadlaming yig‘indisi yoki ayirmasidan iborat bo‘lgan algebraik ifodalar qaraladi. Masalan, 7- a rasmda tasvirlangan
1 2
shaklning shtrixlangan qismining yuzi -ac + b ga teng, 1-b rasmda
tasvirlangan shaklning yuzi esa ab—c¹⁶ ga teng. --ac+b¹ ifoda ushbu ikkita
l
b irhadning yig‘indisi: - ac va b¹; ab — c² ifoda ab va c² birhadlaming ayirmasi yoki ab va (— c²) birhadlaming yig‘indisi. Bu ifodalar birhadlaming algebraik yig‘indisi bo‘ladi. Bunday ifodalar ко \phadlar deyiladi.



7-rasm.
Bir nechta birhadning algebraik yig'indisi ko'phad deyiladi. Ko'phadni tashkil qiluvchi birhadlar shu ko'phadning hadlari deyiladi.
Masalan, 5пт²—Ът²к—1пк^г+Лпт ko‘phadning hadlari 5nm², —3m²k, —Ink, Anm bo‘ladi.
Ikkita haddan tuzilgan ko‘phad ikkihad deyiladi, uchta haddan tuzilgan ko‘phad uchhad deyiladi va hokazo.
Ikkihadga misollar: a² — b¹, Sab + 4c.
Uchhadga misollar: a + 2b —3c, ^ - bc+3ab.
Birhadni ham ko‘phad deb hisoblaymiz.
Agar ko'phadning ba’zi hadlari standart shaklda yozilmagan bo‘lsa, u holda shu ko‘phadning barcha hadlarini standart shaklda yozib, uni soddalabhtirish mumkin.
Masala. 2aAb - babac+9Ъс ^ с ko‘phadni soddalashtiring. л Berilgan ko‘phadning barcha hadlarini standart shaklda yozamiz:
2a4b = Sab] -babac = -5a²bc\ 9be-с -- 3be².
, 3
Demak, 2a4b-5abac + 9bc-c = 8ab-5a²bc + 3bc². ▲
Mashqlar
Ko‘phadni tashkil qiluvchi birhadlarni ayting:

1. 
   -2л:² + Зл -1; 3) la²-^X-b~c\
   
2. 
   4х²-Зл + 6; 4) -За + 0,5л-2л².
   

Ko‘phadni birhadlaming yig‘indisi shaklida yozing:

1. 
   7a⁴ -9a³ -2a + l\: 3) l,6a³b-4a²b² +I3ab³ -6⁴;
   
2. 
   -6л⁵ + Зл⁴ -12л² + 5; 4) 2,5л⁴ -18л³у -16л²у - Злу². Birhadlardan ko‘phad tuzing:
   

1. 
   6л², 7л va 9; 4) а\ - а* va а\
   
2. 
   2л², -11л va 3; 5) Sa,4a²b, -2ab² va b³;
   
3. 
   -л:⁴,*³ va-л-; 6) 4a³b, -2a²b², -5ab³.
   

^50. Ko‘phadni, uning har bir hadini standart shaklga keltirib, soddalashtiring:

1. 
   \2a²3ba-2ab3ab² +\\oba\
   
2. 
   2ab²4ab-3a²Saba-2abab²;
   
3. 
   \,5xy² {-4)xyz-4mnk5m²nk\
   

( j \

4. 
   4cc²c — bc + 5xy²xy².
   

³ • Ifodani, uning har bir qo‘shiluvchisini standart shaklga keltirib, soddalashtiring:

2. 
   l,5yyy(-4xyz)-4mnk-5т nk²\
   

f i \ -a²b² 4

3. 
   (2ab)
   
4. 
   (3e)
   

'-b
v⁹ / -a²b

(l ^ -ab² 9

- (3a²b)
-(Щ

252. 
     Ko‘phadning son qiymatini toping:
     

1. 
   2й³ + 3ab + b², bunda a = 0,5, b = ^\
   
2. 
   2a⁴— ab + 2b², bunda a =-1, b =-0,5;
   
3. 
   x²— 2xy + y², bunda x = у =-4,2;
   
4. 
   x² + 2xy + y², bunda x = 1,2, у =- 1,2.
   

252. 
     Ko‘phadni soddalashtiring va uning son qiymatini toping:
     

1. 
   —aba + a²b2ab + 4, bunda a = 2,
   
2. 
   tfSab — 5a5a²b, bunda o = b =-2;
   
3. 
   — xy ²xy + xy, bunda x =- 3, у = 2;
   
4. 
   x
   14-§ I
   y²x²y — xyxy, bunda x =-2, = 3.
   

0‘xshash hadlarni ixchamlash
Ushbu masalani yechaylik.

1. 
   - m a s a 1 a. Har bir sahifasida bir xil sondagi harflar bo‘lgan ikkita kitob bor; har bir sahifadagi satrlar soni n ta va har bir satrdagi harflar soni m ta. Birinchi kitob 300 sahifalik, ikkinchisi 500 sahifalik. Ikkala kitobda hammasi bo‘lib nechta harf bor?
   

1. 
   usul. Har bir sahifadagi harflar soni mn ta. Birinchi kitobda 300 nm ta harf, ikkinchisida 500nm ta harf, ikkalasida esa
   

300ww + 500 nm = 800«w
ta harf bor.

2.