Savaş günlərində eşq hekayələri Qarabağ Dekameronu

İlqarın hekayəti
Dostlar, mənim başıma gələn bu hadisəyə ancaq 
“Min bir gecə” nağıllarında rast gəlmək olar. 
Mən  Hacıqabul  qəsəbəsində  anadan  olmuşam, 
orda  böyüyüb  boya-başa  çatmışam.  Atam  Ka
-
maz  şoferi,  anam  evdar  qadın,  özümüz  də  ailədə 
4 qardaş, 3 bacı olmuşuq, məndən kiçik 2 bacım 1 
qardaşım vardı. Orta məktəbin 5-ci sinifində oxu
-
yanda həyatımda qəribə bir dəyişiklik oldu. Çəpər 
qonşumuz Nəbi adlı kişi bir gün, yanında da mən 
tanımadığım yaşlı bir qadınla bizə gəldi, atamla və 
anamla söhbət etməyə başladı, arada bir mənim də 
adımı çəkdilər, qadın yanına çağırıb başımı sığal
-
ladı, üzümdən öpdü. Sən demə bu qadın Nəbinin 

---

66
qaynanası  imiş.  Bizə  gəlməkdə  də  məqsədlərini 
onlar gedəndən sonra anamdan öyrəndim. 
Nəbi  dediyim  bu  qonşumuz  bir  gözü  mayıf, 
şikəst bir adam idi. Həddən artıq arıqdı, qaraqabaq 
görkəmi vardı. Yaşı əllini keçsə də, həm kasıblıq 
üzündən, həm də şikəst olduğuna görə evlənə bil
-
məmişdi. Lap bu yaxınlarda qohum-əqrəba yığışıb 
onu  ev-eşik  etmişdilər,  Sabirabad  rayonunun Ax
-
taçı kəndindən ona özü kimi şikəst, iyirmi yaş da 
kiçik Adilə  adlı  bir  qadın  tapıb  gətirmişdilər.  Bu 
qadının eşitmə-danışma problemi vardı. Samit səs
-
ləri ifadə edə bilmirdi, qulağı da çox zəif eşidirdi. 
Amma  çox  işli-güclü,  fərasətli  bir  qadındı. Ağlı, 
dərrakəsi yerindəydi. 
Nəbinisə mən lap körpəlikdən tanıyırdım. Yaşlı 
olmasına  baxmayaraq  həmişə  bizimlə  gizlənpaç, 
yeddişüşə  oynayardı.  Hacıqabuldan  30  kilometr 
aralıda yerləşən nasos stansiyasında işləyərdi. Hər 
üç gündən bir gecə növbəsinə yollanardı. Evləndik
-
dən sonra belə bir problemi çıxmışdı – Nəbi gecə 
növbəsinə  yollananda  Adilə  evdə  tək  qalmaqdan 
qorxurdu. Bir müddət qaynanası onlarda qalmışdı
-
sa da, qadının öz evi-eşiyi olduğuna görə artıq bu 
məsələyə bir çözüm tapılmalıydı. Oturub götür-qoy 
eləyiblər, axırda bu qərara gəliblər ki, qonşudan xa
-
hiş etsinlər, Nəbi növbədə olanda uşaqlardan biri 
gəlib gecə onlarda qalsın. 
Bax beləcə mənim taleyim həll olunmuşdu, az 
qala  ölümümlə  nəticələnən  bu  qərar  həyatımın 

---

67
axarını dəyişdirmişdi. Bundan sonra, hər dəfə Nəbi 
gecə növbəsinə yollananda mən Adiləyə hayan ol
-
maqdan ötrü onlarda gecələməli idim. Ata-anam bu 
işə qol qoymuşdular. Nəbigil dədə-baba qonşumuz
-
du, rəhmətlik ata-anası bizimkilərə çox xətir-hür
-
mət  qoymuşdu,  indi  bunların  qarşılığında  mənim 
aradabir  gedib  onlarda  gecələməyim  başadüşülən 
idi. Həm də üç gündə bir dəfə olsa da, mənim ax
-
şam və səhər yeməyim qonşunun boynuna düşür
-
dü, bizimkilər bunu da qənimət bilirdi, buna görə 
də mənim Nəbigildə gecələməyim ürəklərindəndi.     
Beləliklə mənim yeni həyatım başlamışdı. Hər 3 
gündən bir Nəbi hasarın başından məni səsləyirdi: 
“İğar,  İğar”.  Başqa  sözə  ehtiyac  yox  idi,  mən  də 
öz işimi bilirdim, dəftər kitabımı yığıb qonşunun 
evinə yollanırdım. Aramızda torpaq yol vardı. Mən 
evdən çıxana qədər Nəbi döngədə dayanıb gözlə
-
yirdi, məni gördükdən sonra arxayın olub yoluna 
davam edirdi. 
Evimiz dəmir yolunun qırağındaydı. Nəbi əlin
-
də  boxça  dəmir  yolunu  keçib  təpəyə  qalxır,  ma
-
gistral  yolda  dayanıb  avtobus  gözləyirdi. Adətən 
təpəyə çıxandan sonra qanrılıb bir daha evə tərəf 
boylanırdı, məni görüb əl edirdi.
Nəbiylə lap uşaqlıqdan mehribançılığımız var
-
dı, məni öz uşağı kimi bilirdi. Bəzən eynilə atam 
kimi,  hirslənib  ərklə  üstümə  qışqırardı.  Nəbidən 
qorxmurdum,  istəyəndə  cavab  qaytarırdım,  hətta 
şillə-təpik  atsaydı  mən  də  cavabsız  qalmazdım. 

---

68
Buna  baxmayaraq  bu  qaraqabaq  adamda  özümə 
qarşı bir məhəbbət hiss eləyərdim.
Bir dəfə öz məhəlləmizin uşaqlarıyla başqa bir 
məhəlləyə futbol yarışına getmişdik. Qarşı tərəflə 
sözümüz çəp gəldi. Bir dəstə uşaq məni çırpmaq
-
dan  ötrü  araya  aldı.  Bir  dəqiqə  sonra  ağzım-bur
-
num qan içində olacaqdı. Birdən təsadüfən Nəbini 
yaxınlıqdakı  keçən  gördüm.  Dəli  kimi  qışqırdım: 
“Nəbiii!”.  Məsələnin  nə  yerdə  olduğunu  o  saat 
başa düşdü, yerdən bir ağac qapıb uşaqların üstünə 
qolaylandı. Hamısı pərən-pərən düşdü. O gündən 
artıq Nəbini öz doğma adamım bilirdim. Bu yaxşı
-
lığını heç vaxt unutmazdım. Artıq bir neçə il keç
-
mişdi, bax indi mən onun bu yaxşılığının əvəzini 
qaytardığıma görə halımdan məmnun idim. 
Ancaq Adilə mənə yad idi. Demək olar ki tanı
-
madığım  bu  qadınla  gecə  bir  evdə  qalmaq  mənə 
çox qəribə görünürdü. Bizim evlə müqayisədə ki
-
çik bir evdi bu, bir otaqdan və bir də aynabənddən 
ibarətdi.  Burada  dərslərimə  daha  yaxşı  hazırlaşa 
bilirdim, öz evimizdən, bacı-qardaşlarımın səs-kü
-
yündən uzaqda bu ev mənə cənnət kimi görünür
-
dü. Üstəlik Adilə hər dəfə dadlı yeməklər bişirərdi. 
Bizim evdə bir toyuğun əti səkkiz uşağın arasında 
bölünərdisə, burada demək olar ki yeməyin hamı
-
sı  mənim  ixtiyarımdaydı.  Adilə  qarınqulu  deyil
-
di, mənə kasada yemək çəkər, özünəsə nəlbəkidə. 
Həmişə  az  yeyərdi.  Nəfsi  tox  qadın  idi.  Masanın 
üstündə həmişə yuyulmuş meyvə olardı. Çayın ya
-

---

69
nında mürəbbə verərdi. Səhər yeməyinə isə qayğa
-
naq bişirərdi. 
Adilə  demək  olar  ki,  danışmazdı.  Səssiz  sə
-
mirsiz  iş-gücünü  görərdi.  Aynabənddəki  divanın 
üstündə yerimi salardı, yatağa girəndən sonra ana 
kimi gəlib üstümü örtər, hər şeyin qaydasında ol
-
duğuna baxardı. Sonra içəridəki otağa girib yatardı.
Bir  müddət  biri-birimizə  isinişə  bilmədik. 
Demək olar ki mənimlə danışmazdı. Sonralar başa 
düşdüm ki dili pəltək olduğuna görə utanır danış
-
mağa. Bir neçə ay beləcə keçmişdi. Mən də növ
-
bəyə  gedirmiş  kimi,  hər  üç  gündən  bir  Nəbigilə 
yollanırdım, bəzən Nəbi məni çağırmadan, hələ o 
evdəykən gedərdim. Artıq sanki onların uşağıydım, 
yeri gələndə işə-gücə də buyurardılar.
Günlərin bir günü Adilə mənim kitab-dəftərim
-
lə maraqlanmağa başladı. “Lal-kar” olduğuna görə 
məktəbə  qoymamışdılar.  Ona  əlifba  öyrətməyimi 
istədi.  Bundan  sonra  dostlaşmağa  başladıq.  Bir 
müddət sonra artıq o qədər mehribanlaşdıq ki, Adilə 
hər dəfə məni görəndə üzümdən öpürdü. Aramızda 
17 yaş fərqi vardı, övladı yerində sayılırdım. Həm 
də artıq Nəbi ilə evlilikdən uşaqları olmurdu. Qa
-
dın sözün həqiqi mənasında mənə mehrini salmış
-
dı, açıq-aşkar övladı gözüylə baxırdı. Bizim evin 
külfəti ağır olduğuna görə anam da mənim bu evə 
bağlanmağıma çox sevinirdi.
Tez-tez  şahidi  olduğum,  qəlbimi  çox  ağrıdan 
və məni Adiləyə daha çox bağlayan bir məsələ də 

---

70
vardı: bəzən Nəbi qadını ölüncəyədək döyərdi. Sə
-
bəbini bilmirdim, ancaq Adilənin saatlarca sızılda
-
dığını, ah-nalə etdiyini görürdüm, öz pəltək dilində 
anlaşılmaz sözlər deyib qarğış yağdırırdı. Dava-da
-
laş halları bizi daha da yaxınlaşdırırdı, anadangəl
-
mə  bədbəxt  doğulmuş  bu  qadın  məni  qucaqlayıb 
göz yaşı tökürdü. 
Bir ara mən daha Nəbigilə getmədim. Yadıma 
gəlir, qış ayları idi. Adilə növbəti dəfə döyüldükdən 
sonra acıq edib öz evlərinə, ata ocağına qayıtmışdı. 
Bu arada mən də möhkəm xəstələndim, qızdırma
-
dan yanır, öskürürdüm. Mənim atam da daxil ol
-
maqla bir dəstə adam qonşu rayona minnətə get
-
miş, Adiləni alıb yenidən Nəbinin evinə gətirmişdi. 
Adilənin üzü gülmürdü, yeganə təsəllisi mən idim. 
Xəstə  olduğumu  eşidib  bizə  gəlmişdi,  danışmağa 
utanırdı,  səssizcə  üzümdən  öpür,  tumarlayır,  duz 
kimi yalayırdı. Sağalıb ayağa durandan sonra ye
-
nidən  vəzifəmi  yerinə  yetirməyə  başladım. Adilə 
mənə anamdan da artıq baxırdı, anam da bunu hiss 
edir və bu mehribançılıq onun ürəyindəndi. 
Sanki bu dünyada məndən əziz heç kimsəsi yox 
idi Adilənin.  Hər  nazımı  çəkir,  yeməyimə  xüsusi 
fikir  verirdi.  Küsüb  qayıdandan  sonra  artıq  məni 
öz  yanında  yatızdırırdı.  Anlaşılmaz  xoşbəxt  bir 
hiss yaşayırdım. Səssiz, dilsiz, gizli bir xoşbəxtlik 
idi bu. Ana öz övladını qucağında yatızdırar kimi 
ağuşuna alardı məni. Cılız bədənim Adilənin qüv
-
vətli baldırları arasında yoxa çıxırdı, nəfəsimi çək
-

---

71
məyə qorxaraq onun issisini canıma hopdurardım. 
Qeyri-adi istilik idi bu. Sadəcə uzanıb xoşbəxtlik 
içərisində  yuxuya  gedirdim.  Adilə  anam  deyildi, 
sevgilim də deyildi, adını bilmədiyim bir varlıq idi, 
həyatımda tanıdığım ilk və son qadın idi. Günlə
-
ri, saatları sayardım yenidən onun qucağında yat
-
maqdan ötrü. Sanki mən də Adilə kimi dilsiz ol
-
muşdum, öz aləmimə qapanmışdım, xoşbəxtliyimi 
əlimdən alarlar deyə ağzımdan artıq bir söz çıxaca
-
ğından qorxurdum. Adiləni sevirdimmi, bilmirəm. 
Əgər qısqanclıq sevginin ölçü vahidi ola bilərdisə, 
o zaman mən onu sevirdim, çünki günlər keçdik
-
cə  Nəbiyə  qarşı  şiddətli  qısqanclıq  hiss  edirdim. 
Mən  evdə  olmadığım  günlərdə  Nəbinin Adiləylə 
yatdığını düşünəndə içim sızıldayırdı. Uşaq təsəv
-
vürümdə qadınla kişi arasında olan münasibətlərə 
dair xəyali şeylər vardı. Artıq 12 yaşım olanda cinsi 
əlaqə zamanı kişinin alətinin qadının içərisinə daxil 
olması haqqında dumanlı bir təsəvvürüm vardı, kişi 
qadının içərisinə işəməli və bundan da uşaq əmələ 
gəlməli idi. Nəbinin bu işi Adilənin başına gətirdi
-
yini düşünəndə qəlbimi dəhşətli kədər bürüyürdü.
Ancaq 3 gündən bir, tam bir gecə boyunca bu 
qadın mənim olurdu. Üç gecə Nəbinin, yalnız bir 
gecə mənim. Öz evimizdə olduğum günlərdə vax
-
tın tez keçməsini arzulayırdım. Nəbinin hasardan 
boylanıb  “İğar,  İğar”  çağırışını  eşidəndən  ürəyim 
dup-dup döyünürdü. Bu çağırışdan bir saat sonra 
da onlara yollana bilərdim, çünki mənim Nəbigil
-

---

72
də  gecələməyimin  səbəbi  gecələr Adilənin  yalnız 
qalmamasıydı.  Halbuki  mən  hələ  hava  işıqlıykən 
qonşu evin kandarını kəsdirirdim. “Adilə xala, gəl
-
dim!” demək həm onu salamlamaq, həm də hal-əh
-
valını  soruşmaq  anlamında  idi.  Qadın  çətinliklə 
danışırdı, buna görə də susmağa üstünlük verirdi, 
susmaq onda vərdiş halını almışdı. Ona xala deyir
-
dim. Ancaq belə dilsiz münasibətdə “xala” demək 
məcburiyyətim  qalmırdı.  Məndən  boyca  iki  dəfə 
hündür olan bu qadın qeyri-adi bir sevinc mənbə
-
yi  idi,  onun  yaxınlığında  olmaq  qəlbimə  sonsuz 
fərəh verirdi, üstəlik gecələr onun qucağına girib 
yatmaq, döşlərinin yumşaqlığını hiss etmək sözlə 
ifadə edilməyəcək həzz idi.
Adilə  məni  gülər  üzlə  qarşılayırdı.  Üzümdən 
öpür, nəsə mızıldanırdı. Daha çox əl hərəkətləriy
-
lə çatdırırdı fikirlərini. Get-gedə onun dilini daha 
yaxşı başa düşürdüm. Hətta deyə bilərəm, hər kəs
-
dən daha yaxşı başa düşürdüm. Aramızda daha də
-
rin bir dil vardı, onun nə istədiyini işarətsiz belə an
-
layırdım. Sadəcə duruxub üzümə baxması yetərdi, 
qəlbindən keçənləri oxuya bilirdim. Damdan soğan 
gətirmək,  hamamın  işığını  söndürmək,  toyuqları 
hinə salmaq, termosa isti su tökmək, baltanı yerinə 
qoymaq lazımdır. Bəzən də anamla Adilə arasında 
poçtalyon  olurdum.  “Get Adilədən  1  manat  borc 
pul  al,  denən  sabah  yumurta  satıb  qaytaracam”, 
“Get Adilə xalandan toyuqlara bir kasa dən al gətir, 
dənimiz qurtarıb”. Atamın da öz buyuruqları vardı: 

---

73
“Get Nəbidən bir dənə qələmyonan al gətir, üzümü 
qırxacam”.  Atam  lezvaya  “qələmyonan”  deyirdi. 
Bəzən  Nəbi  də Adiləni  bizə  dilək  dalısıyca  gön
-
dərərdi. Rəndə, kəlbətin, qırxılıq kimi şeylər. Anam 
tez çağırardı, gəl gör Adilə xalan nə deyir. Çünki 
Adilənin dilini məndən başqa kimsə bilmirdi. 
Bir  dəfə  anamın  könlü  mərciplov  istəmişdi. 
Məni çağırıb qonşuya göndərdi: 
- Get Adilə xalandan bir istəkan mərci al gətir 
mamaya. 
Adilə mərcini verəndə üstündə bir az da düyü 
verib məni başa saldı ki, plov hazır olanda bir qab 
da  ona  gətirim.  Mən  də  bunu  anama  çatdırdım. 
Ancaq nədənsə anam fikrini dəyişib mərciplov de
-
yil, mərci şorbası bişirmişdi. Düyünü mənə verib 
geri göndərmiş, lazım olmadı demişdi. Axşam ge
-
cələmək üçün Nəbigilə gələndə baxdım ki, Adilə 
özü  mərciplov  bişirib.  Şişməkdən  qorxub...  Belə 
bir inancı vardı Adilənin.  
Nəbinin növbə günləri mənim üçün üç qaranlıq 
gündən sonra necə işıqlı bir səhər idisə Adilə üçün 
də azad nəfəs almaq günləriydi. Fəqir-füqara bildi
-
yimiz Nəbi allahın bəlasıydı. Qadına göz verib işıq 
vermirdi. Mənim yanımda nəsə ciddi bir mübahisə 
etdiklərini  görməmişdim,  ancaq  Nəbiylə  yaşama
-
ğın Adilə üçün necə cəhənnəm əzabı olduğunu bi
-
lirdim. Mən Adilədən deyil, öz anamdan və bizim 
çardağa  toplaşan  məhəllə  arvadlarından  eşitmiş
-
dim, guya uşağı olmadığına görə Nəbi Adiləni bo
-

---

74
şamaq istəyirdi. Həddən artıq kasıb bir ailənin qızı 
olan Adilənin başqa sığınacaq yeri olsaydı yəqin ki 
bir gün də dözməzdi bu əzab-əziyyətə. 
Özündən az qala 20 yaş böyük olan kişiyə uy
-
ğunlaşmaqdan ötrü əlindən gələni edirdi, mən buna 
şahid idim. Bişirdiyi yeməklərə, evinin səliqə-sah
-
manına  söz  ola  bilməzdi.  Adilə  gələndən  bəri 
həyətdə  toyuq-cücə  aşıb  daşırdı,  inək  saxlayırdı, 
sağını əksik etmirdi, süd-yumurta satıb pul qayır
-
mağı  bacarırdı.  Gözəlliyi  də  yerində  idi.  Caydaq 
bədənli,  yarımdünya  bir  qadın  idi.  Yeri  gələndə, 
Nəbi onun yanında cücəyə oxşayırdı. Ancaq bu za
-
lım kişinin bu qadından nə alıb-verəcəyi var idisə 
hər kəsə qaranlıq idi.
...Hadisə baş verəndə artıq 16 yaşım vardı. Adilə 
gecələr qorxmasın deyə hər üç gündə bir dəfə on
-
larda gecələməyə davam edirdim. Hiss olunmadan 
böyümüşdüm,  bığ  yerim  tərləmişdi,  qoltuğumun 
altında  tüklər  çıxmağa  başlamışdı. Yenə  də  Nəbi 
həyətimizi  çevrələyən  qamış  hasardan  boylanıb 
iki dəfə “İlğar, İlğar” deməsiylə mən öz vəzifəmin 
başına  keçirdim.  Bu  uşaqsız  evdə  mənim  ayrıca 
hörmətim  vardı.  Mən  özüm  də  fərqinə  varmadan 
özümü ərkyana aparırdım, əlimi masaya vururdum, 
“mənə çay gətir” deyirdim. Qəribədi ki, Adilə də 
bundan xoşlanırdı, demək olar ki hər nazımla oy
-
nayırdı. Ən qəribəsi isə, yekə kişi olduğuma bax
-
mayaraq,  hələ  də  gecələr  onun  qucağında  yatır
-
dım. Bizim bu yatışımız bir ayin şəklini almışdı; 

---

75
Adilə sağ böyrü üstə uzanır, mən də soyunub elə 
sağ  böyrü  üstəcə  onun  qucağına  girirdim.  Və  ya 
adətən  tərsinə  olurdu,  əvvəlcə  yatağa  mən  girər
-
dim,  Adilə  işlərini  tamamlayıb  soyunar,  yatağa 
girib arxadan məni qucaqlayardı. Səssiz, dilsiz bir 
anlaşmamız vardı sanki. İllərdir bu anlaşmanı poz
-
madan yaşayırdıq. Mən öz aləmimdə bunu seviş
-
mək kimi başa düşürdüm. Gecə köynəyində yatağa 
girən Adilənin  yumşaq  məmələri  kürəyimə  toxu
-
nanda istər-istəməz kişilik orqanım sərtləşir, Adilə 
də bunu hiss edərək alətimi əliylə yavaşca tutardı. 
Bir müddət beləcə ürək döyüntülərimizi eşidərdik. 
Ancaq hər ikimiz bundan artığına cəsarət etmirdik. 
Adilə  yavaşca  boynumun  arxasından  öpərdi,  bu, 
“artıq yat” demək olardı və mən şirin yuxuya ge
-
dərdim. Nəbi işdən günorta saatlarında qayıdardı. 
O vaxtacan yataq yığışılmış olardı. Əvvəllər bunun 
fərqinə  varmamışdım,  Adilə  üçün  bizim  birlikdə 
yatmağımız gizli bir hal idi, səhər açılan kimi bir
-
likdəliyimizin mümkün olan bütün izlərini itirərdi, 
mənim aynabənddə yatmış olmağım təsəvvürü ya
-
radardı. Uşaq yaşlarımdan alışdığım bu hala mən 
təbii baxırdım, hər hansı günah və ya qəbahətli bir 
iş tutduğumu sanmırdım. Ancaq nə üçün bu barədə, 
anama, qardaş-bacılarıma və ya məktəb yoldaşları
-
ma danışmırdım, bunu bilmirəm, görünür Adilə ilə 
intim yaxınlıq haqqında kimsənin bilməməli oldu
-
ğunu fəhmlə hiss edirdim. Bəlkə də Adilənin çə
-
kingənliyi, ərindən qorxması, mənim aynabənddə 

---

76
yatmağım təəssüratı yaratmaq istəməsi şüuraltımda 
izlər buraxmış və məni qaydalarını bilmədiyim bir 
oyunda ehtiyatlı olmağa vadar etmişdi. 
Bütün bunlara baxmayaraq yenə də hər şey faciə 
ilə nəticələndi. Heç bir şey xatırlamıram, hadisənin 
necə baş verdiyindən də xəbərim olmayıb. Ancaq 
məhkəmə  prosesində  Nəbinin  və  digər  şahidlərin 
ifadəsindən  aldığım  bilgilərə  görə  məsələnin  nə 
yerdə olduğunu öyrənmişəm. Məhkəmədə mən də 
iştirak edirdim, ifadələr verirdim. Hər şeyi olduğu 
kimi  danışmağa  məcbur  olmuşdum.  Ancaq  artıq 
ağlım  kəsdiyinə  görə  bəzi  məqamları  gizlətməyi 
bacarmışdım. Adilə mənim ikinci anam idi, deyir
-
dim. Məni çox sevdiyini və mənim də onu çox sev
-
diyimi  söyləyirdim.  Onunla  ana-övlad  kimi  eyni 
yataqda yatdığımı da etiraf etmişdim. 
Məhkəmədə  Nəbinin  yalnız  boynunun  ardını 
görə bilirdim. Qap-qara, meymun kimi qıllı və ba
-
laca başı vardı. Hakim ondan sözü maqqaşla çəkirdi.
- Nə üçün arvadını öldürmək qərarına gəldin?
- Şübhələnirdim.
- Nəyindən şübhələnirdin?
- Mənimlə soyuq rəftar edirdi.
- Soyuq rəftar edirdi, yəni nə edirdi?
- Mənə yaxınlıq vermirdi.
- Yəni sənə bir qadın kimi yaxınlıq vermirdi?
- Hə, bir qadın kimi yaxınlıq vermirdi.
- Sonra nə edirdi?
- Yeməyi qabağıma qoymurdu.

---

77
- Bəs hara qoyurdu?
- Stolun o başına qoyurdu.
- Sonra nə edirdi?
- Çayı stola yavaş qoymurdu.
- Necə qoyurdu?
- Tak deyə bərkdən qoyurdu.
- Və buna görə də sən arvadından şübhələnməyə 
başladın?
- Hə, buna görə şübhələnməyə başladım.
- Sonra nə etdin, danış!
Nəbi  danışırdı.  İşə  çox  əsəbi  yollanıb.  Gecə 
növbəsində əsəbləri kəllə-çarxa çıxıb. Kompressor 
stansiyasını  başlı-başına  buraxaraq  yola  düzəlib. 
Yoldan keçən maşınlara əl edərək gecə yarısı gə
-
lib Hacıqabula çatıb. Bayır tərəfdən ilgəyi çəkərək 
həyətə girib. Evin qapısını da açmağın çəmini bilir
-
miş. Arvadını öldürmək fikri olmayıb. Sadəcə ona 
göz qoyub geri qayıdacaqmış. Aynabəndə girəndə 
məni divanda yatan görməyib. Fikirləşib ki, yəqin 
öz evimizdə gecələmişəm. İçəri otağa keçəndə isə 
dəhşətə gəlib. Yarımqaranlıq otaqda yorğanın altın
-
dan dörd ayaq görünürmüş. Ağlı başından çıxmış 
halda həyətə yüyürüb. Əl damından bir gün əvvəl 
itilədiyi  baltanı  qaparaq  evə  qayıdıb.  Artıq  səsə 
oyanaraq ayağa qalxmış Adilənin başının tən orta
-
sından zərbəylə vurur. Qadının qışqırıq səsinə mən 
yuxudan  oyanıram.  Havaya  qalxan  baltanı  görüb 
qışqırıram  və  əllərimi  yuxarı  qaldırıram.  Nəbinin 
söyləməsinə görə, son anda məni tanıyıb və qolla
-

---

78
rı boşalıb. Məhkəmədəki ifadəsinə görə, yataqdakı 
adamın mən olacağımı heç cür ağlına gətirməyib. 
Ancaq  balta  havaya  qalxmış  və  başıma  enmişdi. 
Sağ qolumu çaparaq çiynimə düşmüşdü. Huşumu 
itirərək  yerə  sərilmişdim.  Bundan  sonra  Nəbi  izi 
itirmək məqsədiylə evə benzin tökərək yandırmış 
və iş yerinə qayıtmışdı. Möcüzə sayəsində sağ qal
-
mışdım. Alovun istisindən huşum qayıtmış, özümə 
gəlmişdim. Yaramdan sel kimi qan axırdı. Özümdə 
güc  tapıb  arxa  pəncərədən  bağçaya  yuvarlanmış
-
dım. Yanğını görüb haya gələn qonşular məni tapıb 
xəstəxanaya çatdırmışdılar.
Məhkəmədən  yadımda  qalan  bir  epizodu  da 
sizə  danışmaq  istəyirəm. Adilənin  cəsədini  yaran 
ekspertlərin  rəsmi  rəyinə  görə  qadın  ümumiyyət
-
lə bakirə olmuşdu. İnanılası deyildi. Ancaq bu bir 
gerçək idi. 
Bu hadisə məni çox sarsıtdı. Uzun aylar Adiləni 
yada salıb için-için ağladım. Məsum, sözün əsl mə
-
nasında dilsiz-ağızsız bir qadın idi. 
Ondan sonra həyatımda heç bir qadın olmayıb. 
Məktəbi  qurtarandan  sonra  əsgərliyə  çağırdılar. 
Sonra da müharibə başladı.                 

---

79
7
BAŞQA BIR SEVGILI