SaqarTvelos teqnikuri universiteti biznes-inJineringis fakulteti ekonikuri kvlevis meTodebi

Tavi 12.

1. analogiis da modelirebis meTodi ekonomikur analizSi

Sesavali

ekonomikuri analogiis da masze dafuZnebuli ekonomikuri modelirebis meTodi warmoadgens ekonomikuri mecnierebis or mniSvnelovan meTods. ekonomikuri eqsperimenti da sameurneo eqsperimentireba, miuxedavad mecnieruli mniSvnelobisa, iZulebulia Seasrulos daqvemdebarebulis roli, amitom izrdeba ama Tu im ekonomikur kvlevaSi gamoyenebuli modelirebis, rogorc monacemTa Semowmebis erT-erTi saSualebis, roli.

gansxvavebuli tipis modelebis agebam ekonomikaSi iseTi farTo saxe miiRo, rom ekonomikur mecnierebas modelebis `gadaWarbebuli warmoebis~ seriozuli safrTxe daemuqra, maTze seriozuli `moTxovnis~ ararsebobis gamo.

Tumca, es sulac ar amcirebs ekonomikuri modelirebis mniSvnelobas.

ekonomikuri analogiis da ekonomikuri modelirebis garda, am TavSi Cven ganvixilavT ekonomikuri kvlevis iseT specifikur meTods, rogoricaa saqmiani TamaSebi _ meTods, romelic Tavis TavSi aerTianebs eqsperiments da modelirebas.

saqmiani TamaSebi ekonomikuri mecnierebis ganviTarebisas ufro farTo gavrcelebas hpovebs, rogorc sameurneo praqtikis modelirebis da ekonomikuri procesebis kvlevis mecnieruli meTodi.

2. analogiis meTodi mecnierul kvlevaSi

analogia SeiZleba ganvsazRvroT Semdegi saxiT:

analogia aris meTodi, romelic iyenebs analogs (anu idealur an materialur sagans, romelic adeqvaturad asaxavs sakvlev process an sagans);

analogia aris meTodi, romelsac ar gaaCnia didi mtkicebiTi Zala. msgavseba, romlis safuZvelzec xdeba damtkiceba, SeiZleba aRmoCndes SemTxveviTi, xolo niSnebis SerCeviTi analizisas arsebiTi niSnebi (maxasiaTeblebi) SeiZleba Seicvalos ararsebiTiT. ai, ratom unda vilaparakoT analogiaze, rogorc albaTur meTodze.

daskvnebi analogiis Sesaxeb arasandoa, mxolod ama Tu im xarisxiT aris albaTuri. isini eyrdnobian realur sinamdvileSi maxasiaTeblebs Soris arsebul aucilebel kavSirebsa da urTierTobebs. amasTan, analogiis mixedviT, daskvnis albaTobis xarisxi miT maRalia, rac ufro meti msgavsi niSnebia aRmoCenili da rac ufro arsebiTia es niSnebi Sedarebadi sagnebisaTvis.

Tu msgavsi niSnebi Sedarebad movlenebSi SemTxveviTia, analogia SeiZleba aRmoCndes mcdari. maTi albaTuri xasiaTidan gamodinare, analogiis meTodiT miRebuli daskvnebi unda dasabuTdes sxva meTodebidan miRebuli SedegebiT da gulmodgined Semowmdes praqtikaSi.

analogia SeiZleba ganisazRros modelirebis gziTac (Tumca, ufro xSirad gamoiyeneba sawinaaRmdego midgoma); am SemTxvevaSi analogiad unda CavTvaloT `informaciis gadatana~ prototipidan modelisaken da piriqiT.

analogiuri daskvnis Cveulebrivi sqema SemdegSi mdgomareobs: Tu pirvel sagans axasiaTebs niSnebi A, B, C, D, xolo meores A, B, C, maSin savaraudoa, rom meore sagans axasiaTebs D niSanic.

analogiis daskvnebs gansakuTrebiT didi mniSvneloba hqondaT mecnierebis ganviTarebis adreul periodSi, roca eqsperimentul meTods ar hqonda farTo gavrceleba. magaliTad, Zveli berZeni filosofosi demokrite, gamoiyena ra mbrunavi nawilakebis analogia sinaTlis sxivSi, mivida im daskvnamde, rom arseboben uwvrilesi materialuri nawilakebi _ atomebi, xolo am periodis sxva filosofosma platonma gamoiyena spartis da spartuli saxelmwifos modeli sakuTari idealuri saxelmwifos modelis asagebad.

dawyebuli XVI-XVII saukuneebidan analogiis meTodi mecnierul cnobierebaSi sul ufro iSviaTad gamoiyeneba. ZiriTadad sakvlevi realiebis sawyisi intuiciuri modelebis asagebad gamoiyeneba induqciuri da deduqciuri xerxebi.

mdidrebsa da Raribebs Soris arsebobis saSualebebisaTvis brZolis malTuzuri evoluciuri koncefciis analogiis mixedviT Carlz darvinma aago Tavisi cnobili biologiuri evoluciis Teoria, xolo marqsma _ klasobrivi brZolis Teoria; adre aRmoCenili meqanikuri rxevebis talRuri Teoriis analogiaze dayrdnobiT ki x. hiogensma da j. maqsvelma SeimuSaves eleqtromagnituri rxevebis talRuri Teoria. h. borma mzis sistemis analogiis mixedviT wamoayena atomis gulis agebulebis koncefcia da a.S.

arsebobs analogiuri daskvnebis ramdenime ZiriTadi klasifikacia: magaliTad, ganasxvaveben induqciur da deduqciur analogiebs. pirveli maTgani apelirebas axdens sabolood induqciisaken, meore _ deduqciisken. ganasxvaveben mkacr analogiasa da aramkacr analogias: pirvel SemTxvevaSi daskvna keTdeba yvela niSnebis msgavsebis safuZvelze, garda erTi ucnobisa; meore variantSi analogiuri daskvna efuZneba niSanTa umetesobis msgavsebas. kvlevisaTvis ucnobi rCeba ori an meti niSani. ganasxvaveben agreTve kauzalur analogias da gafarToebis (ganvrcobis) analogias; analogiis pirveli saxe efuZneba ara raime niSnebis garegnul msgavsebas analogiur da kvleviT obieqts Soris, aramed TviT obieqtebSi da maT Soris mizez-Sedegobrivi kavSiris gamovlenas, analogiis meore tipi _ ubralod ganavrcobs Sesaswavl saganze im Tvisebebs, romlebic aRmoCenilia analogSi.

imisaTvis, rom analogia iyos mtkicebiTi da Tavisi formiT gvaxsenebdes induqciur an deduqciur daskvnas, aucilebelia Semdegi pirobebis dacva: 1) analogia unda efuZnebodes arsebuli niSnebis maqsimaluri raodenobis msgavsebas; 2) ucnobebs Soris kavSiri saZiebel da sxva niSnebs Soris unda iyos sakmaod mWidro da damtkicebadi; 3) analogiam ar unda migviyvanos analogiasa da sakvlev sagans Soris absolutur msgavsebasTan; 4) msgavsi niSnebis kvleva unda Seivsos analogiasa da sakvlev obieqts Soris cnobili gansxvavebebis kvleviT.

j. millis mixedviT, analogiuri mtkicebulebis mniSvneloba SemdegSi mdgomareobs: `analogiuri mtkicebulebis mniSvneloba, anu msgavsebaze daskvna, maT Soris kavSiris ararsebobis SemTxvevaSi, damokidebulia msgavsi niSnebis raodenobaze.

aqedan gamomdinareobs, rom roca msgavseba Zalian didia, xolo gansxvaveba Zalian mcirea, maSin analogiuri daskvna SeiZleba Zalian axlos mivides mudmiv induqciasTan~.

analogiis meTodi farTod gamoiyeneba ekonomikur kvlevebSi; am saxis analogias SemdgomSi Cven vuwodebT ekonomikur analogias.

3. ekonomikuri analogia, rogorc ekonomikuri kvlevis meTodi

ekonomikuri analogia _ es aris daskvna imis Sesaxeb, rom sakvlev sameurneo obieqts aqvs sxva arsebuli niSnebis msgavsi raime niSani, romelic idealuri an sagnobrivi analogia am obieqtisa.

ekonomikuri analogia rogorc sameurneo obieqtis kvlevis saSualeba farTod gamoiyeneba ekonomikuri azrovnebis mTeli istoriis manZilze. magaliTad, `ekonomikuri wonasworobis~ idea aris meqanikaSi arsebuli statistikuri wonasworobis produqciad moqmedi analogi, xolo `ekonomikuri evoluciis~ idea _ C. darvinis biologiuri evoluciis Teoriis efeqturi analogia, romelic Tavis droze iqmneboda rogorc xalxis ganviTarebis maTlusis Teoriis analogi.

f. kene qmnida ra Tavis cnobil `ekonomikur cxrils~ aRiarebda, rom is iTvaliswinebda anatomiur Sexedulebebs sisxlis mimoqcevis Sesaxeb; gvTavazobs ra sazogadoebis gansxvavebuli interesebis bunebrivi urTierTSeTanxmebis princips, adam smiTi iyenebs `uxilavi xelis~ analogias da a.S.

aseTi magaliTebi, roca erTi ekonomikuri idea warmoadgens ukve arsebulis analogs, mecnierebaSi uamravia. Sesabamisad, ekonomikuri analogia SeiZleba ganvixiloT rogorc ekonomikuri azrovnebis udidesi wyaro.

`analogia _ gamoiyeneba mimdinare ekonomikur kvlevebSi. analogiis safuZvelze ekonomisti akeTebs daskvnebs, Teoriulad aanalizebs ekonomikur procesebs sxvadasxva dargebSi: samrwevelo, transportis, vaWrobis. Tumca, yvela SemTxvevaSi analogiis mixedviT gakeTebuli daskvnebi ar SeiZleba gamoviyenoT rogorc mtkicebuleba. maT aqvT mxolod savaraudo mniSvneloba, kerZod xels uwyobs hipoTezis formulirebas.

zemoT ganxiluli msjelobebidan gamomdinare, ekonomikuri analogiis meTodi unda ganvixiloT rogorc ekonomikuri fenomenebis kvlevis damatebiTi da meorexarisxovani meTodi. magram erTi arsebiTi Sesworeba cvlis situacias mTeli 180 gradusiT: saqme imaSia, rom ekonomikuri analogia safuZvlad udevs sameurneo procesebis ekonomikur modelirebas _ kvlevis erT-erT mTavar Tanamedrove meTods. Tanamedrove ekonomikuri mecnierebis warmodgena SeuZlebelia efeqturad moqmedi ekonomikuri modelebis umravlesobis gareSe, romelTa Seswavla ekonomikuri ganviTarebis umniSvnelovanesi elementia da romelTa agebas ekonomist-Teoretikosi samecniero kvlevisaTvis gankuTvnili drois mniSvnelovan nawils uTmobs.

ai, ratom aris ekonomikuri analogia sinamdvileSi ekonomikuri realobis kvlevis pirvelxarisxovani meTodi.