“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

Сапаев Ахмед Дурдибаевич
УрДУ мустақил тадқиқотчиси 
 
МИНТАҚАДА ТРАНСПОРТ ХИЗМАТЛАРИ РИВОЖИГА АХБОРОТ ВА АЛОҚА 
ХИЗМАТЛАРИ РОЛИНИ БАҲОЛАШ 
 
Аннотация: Ушбу мақолада Хоразм вилоятида транспорт хизматлари ривожланиш 
тенденциялари тадқиқи қилинган ва ўзига хос хусусиятлари ўрганилган. Бир тонна юк ва 
битта йўловчининг ўртача ташилган масофаси кўрсаткичлари аниқланган ва уларни 
динамикаси ўрганилган. Шунингдек, транспорт хизматлари ва унинг таркибий қисмларига 
ахборот ва алоҳа хизматлари таъсири эластиклик кўрсаткичлари ёрдамида баҳоланган. 
Олинган тадқиқот натижаларига асосланган ҳолда хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган. 
Калит сўзлар: хизматлар, транспорт хизматлари, ахборот ва алоқа хизматлари, юк 
айланмаси, йўловчи айланмаси, регрессион таҳлил. 
Аннотация: В данной работе рассмотрены тенденции развития транспортного 
обслуживания Хорезмской области и определены его особенности. А также рассчитали 
среднее расстояние перевезенных грузов и перевезенных пассажиров и изучили их 
1
Hennig-Thurau, T., Malthouse, E. C., Friege, C., Gensler, S., Lobschat, L., Rangaswamy, A., & Skiera, B. (2010). The impact 
of new media on customer relationships. 
Journal of service research
, 
13
(3), 311-330.

---

“DIGITAL TRANSFORMATION OF INDUSTRY AND SERVICES: TRENDS, MANAGEMENT, 
STRATEGIES”
158
динамику. Влияние информационных и коммуникационных услуг на транспортные 
услуги и их компоненты оценивалось также с использованием показателей эластичности. 
разработаны выводы и рекомендации по результатам исследования. 
Ключевые слова: услуги, транспортные услуги, информационно-коммуникационные 
услуги, грузооборот, пассажирооборот, регрессионный анализ. 
Annotation: In this paper examined development trends of transport services in Khorezm 
region and determined its specific features. As well as calculated the average distance of carried 
freight and transported passenger and studied their dynamics. The impact of information and 
communication services on transport services and its components was also assessed using 
elasticity indicators. developed conclusions and recommendations based on the results of the 
research. 
Keywords: services, transport services, information and communication services, freight 
turnover, passenger turnover, regression analysis. 
Тараққиётнинг бугунги даражаси, хусусан рақамли иқтисодиётни шакллантириш 
шароитида ижтимоий-иқтисодий кўрсаткичларни ижобий ўзгариши ва барқарор ўсиш 
суръатларини таъминлашда ахборот технологияларидан фойдаланиш энг самарали 
усуллардан бири бўлиб қолмоқда. Шу билан бирга ишлаб чиқариш ҳажмини кенгайиб 
бориши, иқтисодиётнни глобаллашуви, ишчи кучи ҳаракати кабилар ишлаб чиқариш 
омиллари, ресурслар ҳамда ишчи кучини ташиш муаммосини келтириб чиқармоқда. 
Натижада транспорт масаласини ечиш, транспорт хизматларини ривожлантириш ва 
самарадорлигини ошириш муҳим масалалардан бўлиб қолмоқда. Аммо соҳада иш 
ҳажмининг ошиши, ахборот базасининг кенгайиши транспорт хизматларини 
ривожлантиришнинг истиқболли йўналишларини ишлаб чиқиш, транспот масаласини 
ечиш, логистика тизимини ривожланатиришда бевосита ахборот технологияларидан 
фойдаланишни талаб қилади. 
Қатор тадқиқот натижалари ахборот-коммуникация технлогиялари тараққиётнинг 
бугунги даражасида барча транспорт тизимларининг асосини ташкил қилиши ҳамда 
транспорт ҳаракат ҳолатига таъсир кўрсатишини асослайди. Хусусан интернет, веб-
саҳифалар, ижтимоий тармоқлар ва турли кўринишдаги алоқа воситалари ҳамда 
дастурлари транспорт ҳаракатига таъсир қилиш аниқланган
1
ва ўз навбатида ахборот-
коммуникация технлогияларини транспорт тармоғига таъсирини ўргани ва баҳолаш 
лозимлигини асослайди
2
. 
Шу 
сабабли 
Хоразм 
вилоятида 
тарнспорт 
хизматларини 
ривожланиш 
тенденцияларини тадқиқ қилган ҳолда, ахборот ва алоқа хизматларининг транспорт 
хизматлари ҳажмига таъсирини қараб чиқамиз. Дастлаб турли кўринишдаги транспорт 
хизматларини кейинги декададаги ривожланиши динамикасини қараб чиқамиз. Бунинг 
учун Хоразм вилоятида кўрсатилган транспорт хизматларининг 2010-2021 йиллар 
мобайнидаги ўртача ўсиш суръати ҳамда 2021 йилга келиб 2010 йилган нисбатан 
ўзгаришни ифодаловчи кўрсаткичлардан фойдаланилди. Шунингдек, қиймат кўринишида 
ифодаланган кўрсаткичлар 2010 йил нархларида ҳисобланган ҳолда реал қийматларга 
айлантирилган (1-жадвал). 
Ташилган юк ҳажмини тадқиқ қилинаётган даврда 2,1 баробарга ошгани ҳолда 
ўртача йиллик ўсиш суръати 6,9 фоизни ташкил қилган. Юк айланмасининг ўсиш суръати 
бироз юқори бўлганлиги сабабли ўртача йиллик ўсиш суръати 8,0 фоизни ташкил 
қилмоқда. Бу ўз навбатида иқтисодиётнинг масштаби кенгайиб бораётганлигини 
кўрсатади.