Самиғов н. А. Бино

10.9 –расм. Илдизсимон свайларни ўрнатиш схемаси

Илдизсимон свайларнинг диаметри 89-290 мм, узунлиги 7-40 м гача бўлиб, грунтнинг геологик ҳолатига иншоотларнинг характери ва юкнинг миқдорига боғлиқ.
Свайлар арматурали ва арматурасиз бўлиши мумкин. Арматурали свай тайѐрлашда арматуранинг диаметри 12-16 мм бўлади. Баъзи ҳолларда бетон қуйиш учун киритилган металл қувурлар арматура вазифасини ҳам ўташи мумкин. Свайлар орасидаги масофа юклама ва свайларнинг юк кўтариш имкониятидан келиб чиққан ҳолда белгиланади. Свайлар орасидаги минимал масофа 3-5 м бўлади. Узунлиги 7 м, диаметр 100 мм бўлган свай оддий грунтда 22-25 т юкни кўтаради. Бунда 2,5-3,0 эҳтиѐт коэффициентларини ҳисобга олиб свай 10 т юкни кўтаради деб ҳисоб- китобларда қабул қилинади.
1997-2000 й.й. Шодимулк –оға мақбарасини (Шоҳи- Зинда Ансамбли, Самарқанд ш.) таъмирлашда темирбетон пойдевор қуйилиши сабабли мақбаранинг нотекис чўкиши тўхтаган. Бунда В 15 классдаги бетон d 16 (мм) А-III классдаги арматура ишлатилган. Темирбетон пойдеворни қуйиш схемаси 10.10-расмда келтирилган.
Германиянинг Потстам махсус институти Тарихий обидаларни сақлаш маркази билан ЎзР Маданият ва спорт ишлари вазирлиги маданий ѐдгорликларни сақлаш Бош бошқармаси ҳамкорлигида Самарканд ш. Тиллакори мадрасасининг нотекис чўкиши сабабли унинг замин пойдевор қисми темирбетон қуйма свайлар билан мустаҳкамланди.
Юқорида келтирилган мисоллардан кўриниб турибдики, бетон ва темирбетоннинг тарихий обидаларни таъмирлашда асосий вазифаси, иншоотларни конструктив юк кўтаришини таъминлашдир.

10.10- расм. Темирбетон пойдевор қуйиш схемаси (1997-2000 й.й., таъмирлаш лойиҳаси бўйича)

Назорат саволлари:

1. 
   Бетоннинг композицион структураси.
   
2. 
   Бетонларнинг таснифи.
   
3. 
   Бетоннинг қулай жойланувчанлиги.
   
4. 
   Бетоннинг асосий хоссалари.
   
5. 
   Бетон қоришмасини тайѐрлаш технологиясининг асосий жиҳатлари.
   
6. 
   Бетон қоришмасини қандай зичлаштириш усулларини биласиз?
   
7. 
   Бетон қотишини таъминлаш усуллари.
   
8. 
   Қуруқ иссиқ иқлим шароитида бетон қуйиш технологияси жиҳатларини айтиб беринг.
   
9. 
   Қишда бетон қуйиш технологиясида қандай омилларга аҳамият берилади?
   
10. 
    Енгил бетонларнинг таснифи ва хоссалари.
    
11. 
    Бетоннинг махсус турлари.
    
12. 
    Йиғма темирбетоннинг турлари.
    
13. 
    Темирбетон тайѐрлаш технологиясини айтиб беринг.
    
14. 
    Монолит бетонлашнинг ўзига хос технологик жиҳатлари.