Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

001.002.026.BMI. 2018 y. 

 

ayniqsa, so‘nggi tinim davrida nafas olish jarayonining ba’zi zvenolarida uzilishi 

kuzatiladi.  Natijada  qandaydir  oraliq  bosqichda  oksidlanish  to‘xtashi  mumkin  bu 

xollarda  etil  spirti,  sirka  aldegidi,  sirka  va  sut  kislotalari  kabi  gala  oksidlangan 

birikmalar  to‘planishi  sababli  anaerob  nafas  olishi  ro‘y  beradi.  Xamda  moddalar 

almashinuvida fiziologik buzilish belgilari kuzatiladi. 

Maxsulotlarni  saqlashga  chidamliligini  aniqlovchi  omillar. 

Sabzavot  va 

mevalarni  uzoq  saqlash  ularning  saqlanuvchanligi  bilan  aniqlanadi.  Ko‘p  turdagi 

sabzavot  va  meva  uyumini  uzoq  vaqt  davomida  ortiqcha  isrofsiz,  fiziologik 

buzilishsiz  xaridorgir  va  iste’moldagi  sifatlarni  yomonlashmasdan  saqlanishi 

nazarda  tutiladi.  Sabzavot-meva  ekini  turi  va  navlari,  ularning  xosildorligini 

noqulay,  kasallik  zararkunanda  va  boshqa  ko‘rsatkichlar  asosiy  xo‘jalik-biologik 

ta’rifiga kiradi va arganomik amaliyoti inobatga olinadi. Miqdori saqlanuvchanlik 

maxsulotni  optimal  sharoitda  etishtirish  va  saqlanishni  maksimal  muddati  bilan 

ifodalanadi. Qo‘llanmalarda: yuqori, o‘rta, quyi deb ta’riflangan. 

            Sabzaot va mevalarni saqlanuvchilarga qarab, muvafaqiyatli saqlsha uchun 

ushbu  gurux  ob’ektlarini  ikki  yilliy  mevali  va  yaroqli  sabzavotlari,  mevalar  va 

rezavor  mevalarga  bo‘linadi.  Ikki  yillik  sabzavotlarda  o‘simliklarning 

jamg‘aradigan  a’zotlari  kartoshka  tuganaklari,  piyoz  va  sarimsoq  boshi,  karam 

boshi, sabzi, lavlagi, turp, sholg‘om ildiz mevalari va boshqa xamda ulardagi o‘suv 

nuqtalari  kurtaklari  bilan  saqlanadi.  Faqt  keyingi  o‘sish  mavsumida  o‘suv 

kurtaklaridan  urug‘lik  o‘simliklar  rivojlanadi,qo‘llash  va  urug‘  shakllanishiga 

tayyorlashdan iboratdir. 

Bu  tayyorgarlik  qat’iy  qoidaga  muvofiqdir,  dastlab  o‘quv  nutqlari  tartibli 

shakllashda  sekin  kechadi,  keyinroq  esa  tutashadi.  To‘htovsiz  differensiyalanish 

jarayonida  shunday  fursat  keladiki,  undan  keyin  o‘quv  nutqlari  reproduktiv 

rivojlanishi  urug‘lik  o‘simlik  tashkil  etgunga  qadar  boradi.  O‘quv  nuqtalarining 

sekin  differensiyalanishi  davri  saqlanayotgan  sabzavotlardagi  tinim  davri.  Uning 

tabiati  turli  ob’ektlarda  xar-xildir.  Masalan  kartoshka  va  piyoz  uchun  fiziologik 

tinim davri bo‘lib, unda tuganak va piyoz boshlaridagi kurtaklar tashqi sharoitlarda 

xam  unmaydi.  Karam  va  ildiz  mevalarga  unga  bo‘lmagan,  majburiy  tinim  davri 

mavjud bo‘lib, bunday xolda unum uchun optimal sharoitlar ro‘y berishi mumkin, 

ammo unishi ma’lum vaqt davomida sekinlashtirsa bo‘ladi. 

             Majburiy tinim davri tuganak va piyoz boshlarida negativ novdalar paydo 

bo‘lishi  kuzatiladi.  Faqat  ma’lum  muddat  davom  etganidan  so‘ng,  o‘quv  nuqtasi 

to‘liq  differensiyalanadi.  Va  ulardan  gullash  xamda  urug‘lar  yuzaga  keltirishga 

qodir 

novdalar 

rivojlanadi. 

SHunday 

qilib 

ikki 

yillik 

sabzavotlarni 

saqlanuvchanligiga    biologik  asos  bo‘lib,  tinim  davri  xisoblanadi.  Tinim  davri 

qancha  uzoq  davom  davom  etsa,  u  yoki  bu  sabzavot  navining  saqlanuvchanligi 

shunchalik yuqori bo‘ladi. 

O‘quv  nuqtalarining  differensiyalanishi  sabzavotlarni  saqlashda  faoliyat 

ko‘rsatuvchi  barcha  jarayonlarga  ta’sir  etadi.  Sabzavotlarni  saqlashda  o‘quv 

nuqtalari analotik tuzilishning o‘zgarishi o‘ziga xos kechadi. Boshlanishida o‘sish 

nuqtasi konusi sezilmaydi nusht barachalar yopishgan, uning usti tekis, to‘qimalari 

---

 

Bajardi 

Rahbar 

Karimov.M.K 

Fayzullayeva.D