Samarqand qishloq xo’jalik instituti qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash va mahsulotlarni qayta ishlash fakulteti «Umumiy texnika fanlari va hayot faoliyati xavfsizligi»

Alyuminiy va uning qotishmalarini payvandlash 
Alyuminiy va uning qotishmalarini payvandlashda yuqorida qayd etilgan 
xususiyatlardan tashqari yuzasida erish temperaturasi 2050° S bo‘lgan A1
2
O
3
oksid 
parda bo‘lishi ayniqsa katta qiyinchilik tug‘diradi. CHunki payvandlashda har bir 
tomchi metall, yupqa oksid parda bilan uralib puxta chok hosil qilishga yul qo‘ymaydi. 
SHu sababli A1 va uning kotishmasining payvandlanadigan joylarini payvandlashdan 
avval benzin yoki kaustik soda erilmasida, keyin suvda yuviladi. Metall vaniani oksid 
pardadan tozalash uchun flyus kukuni ishlatiladi. Bunday flyus tarkibida 50 % KCI, 28 
% NaCI, 14 % LiCI va 8 % NaF bo‘ladi. Payvandlash simi tarkibi asosiy metall 
tarkibiga mos bo‘lishi lozim. 
 
 
 

---

43 
Nazorat uchun savollar 
1. Cho‘yanni payvandlashni tushuntiring? 
2. Rangli metalllr va ularning kotishmdlarini payvandlash
 
usullarini 
tushuntiring? 
3. Alyuminiy va uning qotishmalarini payvandlash usullarini tushuntiring?
 
14. Mavzu:
Metallarni kavsharlash 
Reja: 
1. Metallarni kavsharlash 
2. Kavsharlashda foydalaniladigan flyuslar va asboblar 
3. Kavsharlash texnologiyasi 
Metallarni kavsharlash 
Metallarni kavshar bilan ajralmaydigan qilib birnktirish 
kavsharlash
deyiladn. 
Kavsharlarning suyuklanish temperaturasi kavsharlanuvchi mstallarnnng suyuklanish 
temperaturasidan ancha past bo‘ladi. Chok puxtaligi kavsharlanuvchi metallar bilan 
kavsharning xossalariga va uzaro diffuziyalanishiga bog‘diq. Bo‘ usuldan 
radnotexnikada, asbobsozlikda, idishlar tayyorlashda
va
boshqa hollarda keng 
foydalaniladi. Choklar sifatli bo‘lishi uchun kavsharlanuvchi yuzalar kir, moy, 
zanglardan yaxshlab tozalanadi. Keyin ular bir-biriga moslab yig‘iladi. Ular orasiga 
kavshar utishi uchun 0,05 – 0,15 mm atrofida zazor qoldiriladi kavsharlash joylarini 
oksidlanishdan saqlash maqsadida yuzalarga flyus kiritnladi. Keyik kavsharlashga taxt 
qilingan metallar tirqishlariga kavshar o‘tkaziladi. Kavshar qotgandan keyin 
ajralmaydigan birikma hosil bo‘ladi. Birikmalarning puxta bo‘lishi kavsharlanuvchi 
metallning xossasiga. kavsharlashga tayyorlashga va kavshar xossasiga bog‘liq. 
Kavsharlar suyuqlanish temperaturasiga ko‘ra yumshiq va qattiq xillarga ajratiladi. 
1 .