Samarqand davlat universiteti tarix fakulteti «mutaxassislikning nazariy masalalari»

XVI.Ma`rifatparvarlik tarixi-tarixshunosligi (umumiy tushunchalar).

Qadimgi dunyoning yunon-rim tsivilizatsiyasi, diniy afsonalar, o’rta asr tarixshunosligining ilk qadamlari, buyuk geografik kashfiyotlar, uyg’onish davri tarixiy bilimlari tarixshunoslikda antik va o’rta asr qoidalarini ikor etdi. YAngi kashfiyotlar yunon va rimliklarning dunyoning qadimgi odamlari degan xulosani bekor qildi. Haqiqiy antik davrni-yangi tarix deb tushuntira boshlandi. Insoniyat shaxsi-gumanistik hoyalari-tabiat deb tushuntirila boshladi. Ko’pgina mamlakatlarning tarixlari o’zlarining tillarida nashr etildi. Antik davr tarixiy asarlar ham tanqid qilina boshladi. YOrug’likka, onglilik, tushunish-ma`rifat. Bu davr taraqqiyot davri shiori keng tarqaldi.

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: muammoli ta`lim, dialog, klaster, Breynring, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; 19-5; 19-8; 19-9; 19-10; 19-13; 19-22; 19-25; 19-27; 19-31.


XVII. Ma`rifatparvarlik davri tarixshunosligi asosiy g’oyalari.

Ma`rifatparvarlik davrining yirik vakili Volter. Uning “Rim imperiyasi qulaganidan keyingi yangi tarix” asari. Uni satirik janrda yozgan. Kondarsening “Inson tafakkurining taraqqiyot bosqichlari tarixiy kartinasiga eskizlar” asari. Ular inson tafakkuri turg’unlik va pastkashligiga qarshi yagona qurol deb, baho berishgan. Tarixda xato va adadshishlar almashib turadi, haqiqat va tafakkur quvg’inga uchraydi, ayyor kishilar sodda odamlardan foydalanadilar, biroq vaqt o’tishi bilan joylar almashinadi. Insoniyatni chuqur buzg’unchilik ta`siridan faqatgina tartib-intizomga bo’lgan muhabbatgina qutqara oladi-bu tabiiy zahiradir. Kantning yuqori ijtimoiy tuzumlar to’g’risidagi fikrlari. Gvarchiddini, Manyavellilarning to’g’ri tarix g’oyalari. Tarixning vazifasi tarixdagi eng ta`sirli voqealarni yoritish.

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: muammoli ta`lim, dialog, klaster, Breynring, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; 19-5; 19-8; 19-9; 19-10; 19-13; 19-22; 19-25; 19-27; 19-31.

XVIII. Tarixshunoslikda romantizmning o’rganilishi (XVIII asr) .

YAngi tarix davrida antik tarixning keskin tanqidiga qarshi chiqdilar. Tarixshunoslikning ikkita shakli paydo bo’ldi: nostalgik va restavratsion. Ular o’rta asrlar davri tarixini himoya qilib chiqishdi. Qadimgi tarixning diniy marosimlar, urf-odatlarning o’rganish targ’ib qilindi. Evropada ritsarlik qahramonliklari va cherkov hayoti, salib yurishlarini qahramonlik sahifalari sifatida o’rganish boshlandi. O’rta asr muzeylari tashkil etildi. Ideal erkin dehqon g’oyasi (Nibur). Marasning sotsial maktabi-XVIII asr sotsial g’oyalarni utopiya deb, o’z g’oyasini fan deb qaragan-uni yangi asr g’oyasi deb, ta`riflagan. Uning materializmi-tarixiy materializm tushunchasini olgan. Tarix eng qiyin aqliy mehnat.

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: muammoli ta`lim, dialog, klaster, Breynring, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; 19-5; 19-8; 19-9; 19-10; 19-13; 19-22; 19-25; 19-27; 19-31.