Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

 
3. Ijtimoiy ish amaliyoti standartlarini rivojlantirish istiqbollari 
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar jamg‘armasi (YUNISEF) BMT
 
Bosh Assambleyasining 1946-yildagi I sessiyasida urushdan keyingi Yevropa va 
Xitoydagi bolalarning oziq-ovqat, dori-darmon va kiyim-kechakka bo‘lgan 
birlamchi ehtiyojlarini qondirish maqsadida ta’sis etilgan. Bosh Assambleya 
qaroriga ko‘ra, jamg‘arma faoliyatining asosiy yo‘nalishi sifatida rivojlanayotgan 
mamlakatlarda bolalar manfaatlarni muhofazalovchi
 
dasturlarni amalga oshirish 
belgilangan. Bu borada u muayyan davlatlarning tegishli tashkilotlari faoliyatini 
muvofiqlashtiradi. 
Ijtimoiy ish xodimlarining Xalqaro Federatsiyasi (IXXF-IFSW) 1956-yildan 
eng qudratli nohukumat tashkilotlaridan biriga aylandi. Hozirgi kunda IXXT 70 
milliy uyushma va 400 ming a’zo faoliyatini birlashtiradi. IXXT konsepsiyasiga 
ko‘ra – ijtimoiy ish gumanistik ideallarga tayanadi va u inson ehtiyojlarini 
qondirishga, 
shaxs 
ijodiy 
salohiyatini 
rivojlantirishga 
xizmat 
qiladi. 
Federatsiyaning bosh maqsad va vazifalari sifatida quyidagilar belgilandi; 
- segregatsiya va aparteid, majburiy deportatsiya jabrdiydalari, ijtimoiy 
tahdid ostidagi kishilar huquqlarini himoya qilish; 
- jamiyatidagi ijtimoiy to‘siqlar, tengsizlik va adolatsizlikni fosh etish va 
ularni bartaraf qilish; 
- shaxs, oila, guruhlar, tashkilot va jamoalarning turmush farovonligini 
ta’minlash, ulardagi mavjud muammolar yechimini topishda qisqa va uzoq 
muddatli ishchi aloqalarni o‘rnatish; 
- kishilarga o‘z jamoalaridagi xizmatlar va moddiy-ma’naviy ne’matlardan 
foydalanishga yordamlashish; 
343
 Ўзбекистон Республикаси Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги томони дан 2019 йил 11 
ноябрда тасдиқланган “Ижтимоий ходимларнинг алоҳида лавозими бўйича тариф-малака 
тавсифномасини тасдиқлаш тўғрисида”ги ID-9543-сонли буйруғи- https://regulation.gov.uz/oz 

---

242 
- kishilar turmush farovonligini oshiradigan, taraqqiyot va inson huquqlarini 
paymol etmaydigan va barqarorlikni ta’minlashga xizmat qiladigan tamoyillar va 
dasturlarni shakllantirish; 
- mustaqil ravishda o‘zini-o‘zi himoya qilishga qodir bo‘lmagan kishilar, 
ya’ni, mehnat qobiliyatiga ega bo‘lmaganlar, bolalar, yoshlar, turli xastaliklar 
natijasidagi nogironlar va boshqalarning huquqlarini himoyalash; 
- yuqorida keltirilgan maqsadlarning har biri uchun mo‘ljallangan dasturlarni 
rejalashtirish, shakllantirish va ular amaliyotini boshqarish va nazorat qilish. 
O‘zbekistonda ijtimoiy xizmat ko‘rsatish tizimini rivojlantirish masalasining 
tarixiy-madaniy jihatlari professorlar M.Bekmurodov
344
, M.G‘aniyeva
345
, A.Xol-
bekov
346
, R.Ubaydullayeva, O.Ota-Mirzayev
347
tomonidan o‘rganilgan. Masalan, 
M.Bekmurodov “O‘zbekistonda jamoatchilik fikri” nomli monografiyasida 
ijtimoiy xizmat ko‘rsatish sohalari rivojida jamoatchilik va uning milliy mental 
jihatlariga e’tibor qaratgan, M.G‘aniyeva o‘zining “Основы социальной работы” 
nomli o‘quv qo‘llanmasida ijtimoiy ishning genizisi, nazariyasi va amaliyoti, 
ijtimoiy xizmat tizimining asosiy yo‘nalishlari va mamlakatimizda ijtimoiy ishning 
institutsionallashuv masalalariga to‘xtalgan bo‘lsa, A.Xolbekov esa o‘zining 
“Boshqaruv sotsiologiyasi” nomli o‘quv qo‘llanmasida ijtimoiy xizmat tizimi 
ijtimoiy siyosat omili bilan bog‘liqligini ko‘rsatib o‘tgan. 
 
Professor R.Samarov
348
esa ijtimoiy ishni faoliyat sifatida shakllanishiga 
ta’sir ko‘rsatgan omillarni tasnifini amalga oshirib, jumladan: ijtimoiy ishning 
institutsional rivojlanishi uchun ijtimoiy yordam oluvchilarning ham individual 
shaxsiy xususiyatlarini ham inobatga olish lozimligini ta’kidlaydi.
Ko‘rinib turibdiki, ijtimoiy ishni faoliyat sifatida metodologik asosi ilmiy-
amaliy jihatdan alohida o‘rganilmagan. Shuni alohida qayd etish kerakki, mavjud 
manbalarda ijtimoiy xizmat tizimini rivojlantirishning metodologik asoslari yaxlit