Samarqand davlat universiteti I. T. Ergashev, D. S. Normurodov, B. M. Eshonqulov sabzavot ekinlari seleksiyasi

 
 
 
 

---

16 
Topshiriq: 
1.
Qisqacha yozib olish. Bir nechta sabzavot ekinlari gullarining 
maketlaridan foydalanib gulning tuzilishini oʻrganish, 2-jadvalni toʻldirish. 
2.
Qisqacha yozish, 1,2,3 rasmlarni chizish. Sabzavot ekinlarining birida 
chatishtirish texnikasi bilan tanishish 
3.
Sabzavot ekinlari chatishtirish texnikasi va himoyalash usullarini “
pogʻona
” 
chizmasida ketma-ketlikda yozing. 

---

2- jadval 
Asosiy sabzavot ekinlari gulining morfologik tuzilishi va changlanish xususiyatlari 
Ekin turi 
Gulkosasi 
Gultoji 
Gul tipi 
Chang donlar 
Changdonlar 
joylashishi 
Urugʻchi Yetilish vaqti 
ch
an
g
la
n
is
h
u
su
li
Gullash davri 
davomiyligi, 
kun 
so
n
i 
ra
n
g
i 
so
n
i 
ra
n
g
i 
q
oʻ
sh
il
ib
y
o
k
i 
al
o
q
id
a 
o
sg
an
q
oʻ
sh
j
in
sl
i 
ay
ri
m
j
in
sl
i 
so
n
i 
q
oʻ
sh
il
ib
y
o
k
i 
al
o
q
id
a 
oʻ
sg
an
u
ru
gʻ
chi
dan
bal
and
u
ru
gʻ
chi
dan
pas
t 
so
n
i 
jo
y
la
sh
is
h
i 
u
ru
gʻ
ch
i 
o
ld
in
ch
an
g
d
o
n
o
ld
in
g
u
l 
g
u
lt
oʻ
p
la
m
o`
si
m
li
k

---

1-rasm. Izolyatsion uycha
2-rasm. Piyozning alohida gul 
toʻplamidagi izolyatorlar
3-rasm. Bodringni chatishtirish. 1-urgʻochi gul, 2-erkak gul, 3- gultojibargi 
olib tashlangan erkak gul, 4-qoʻlda changlash. 

---

19 
Pomidor 
 
 
Chatishtirishda 
 bajariladigan ishlarni ketma-ketlik tartibida yozing. 
 
Oʻz-oʻzini nazorat qilish uchun savollar. 
1.
Oʻzidan va chetdan changlanish deganda nimani tushunasiz? 
2.
Dixogamiya nima? Protogeniya va proterandriya-chi? 
3.
Geterostiliyaga ta‟rif bering. 
4.
Entomofil va anemofil oʻsimliklarga ta‟rif bering va misollar keltiring. 
5.
Duragaylashning qanday turlarini bilasiz? 
6.
Izolyatsiyaning vazifasi va turlari. 
7.
Changlash usullari va ularning bir-biridan farqi. 
8.
Oʻzidan va chetdan changlanuvchi oʻsimliklarni duragaylashdagi asosiy 
farqlari. 

---

20 
SELEKSION POPULYATSIYALARNBNI YARATISH 
Darsning maqsadi: 
seleksion materialga baho berish asosida qo`llanadigan 
ommaviy va yakka tanlash usullari yordamida seleksion populyatsiyalar yaratish 
usullari bilan tanishish.
Asosiy tushunchalar
:. Seleksiya jarayoni uchun dastlabki materіal va navlarni 
yaratish maqsadida seleksіya yoʻnalishlari talablariga javob beradigan oʻsimliklar, 
oilalarni va tizmalarni tanlash va ularning avlodlarining bir xil boʻlishini ta‟minlashga 
qaratilgan. Bu esa tanlashlar orqali amalga oshiriladi. 
Koʻpayish usuli va changlanish tipiga qarab sabzavot ekinlarida tanlashning 
ommaviy va yakka tanlash usullari qoʻllaniladi. Har ikki tanlashda ham maqsadga 
erishish uchun: 
1) bir martalik; 
2) koʻp martalik; 
Seleksiya maqsadiga qarab koʻp martali tanlashlar doimiy tanlashlargа 
aylanishi mumkin.