|
Talabalar bilan hamkorlik qilish tavsiya etiladi.
CMD muallifi bu haqda shunday deydi:Ochiq eshiklar ":" Talabalar bir-biri bilan ingliz tilida muloqot qilganda, har bir talabaning nutqining umumiy davomiyligi bolalar faqat o'qituvchi bilan gaplashgandan ko'ra ko'proq bo'ladi. Juft ish sizga norasmiy sharoitda ingliz tilida gaplashishga ham imkon beradi. Guruhlarda ishlash talabalarning motivatsiyasini oshiradi, ularga fikr almashish va bir-birlariga yordam berish imkoniyatini beradi ”(29; 5-5-6).
Talabalar o'quv natijalari uchun javobgardir va ularning ta'lim qobiliyatlarini rivojlantiradi.
Ta'lim qobiliyatlarini rivojlantiradigan "O'rganishni o'rganing" bo'limi eng yaxshi zamonaviy o'quv materiallarini tayyorlash kursining ajralmas qismidir. Masalan, UMKda “Ishonch telefoni "darslarning har bir tsikli (Birlik)" O'quv kundaligi "bo'limi bilan tugaydi. Talabalar tsikl materialini ko'rib chiqishi va uni qanday o'zlashtirganligini o'zlari baholashlari kerak. Dars tsikli uning mazmunini o'z ichiga olgan sahifadan boshlanadi. Har bir bo'lim yoniga bo'sh doira chiziladi, unda talabalar bo'limdagi materialni qanchalik yaxshi o'rganganiga qarab quvnoq, xotirjam yoki baxtsiz "yuzlar" chizishadi. Keyin ular o'zlarini baholashning ob'ektivligini tekshiradigan ishchi daftar testini topshiradilar.
O'qituvchining o'rni darsning har bir bosqichidagi vazifasiga qarab farqlanadi (axborot tashuvchisi, kuzatuvchi, maslahatchi).
Har bir o'qituvchining o'ziga xos o'quv uslubi mavjud. Shu bilan birga, darsning hozirgi paytda olib borilayotgan ish turiga qarab, o'qituvchi o'zini juda moslashuvchan tutishi kerak: o'quvchilarni boshqarish va qo'llab-quvvatlash, lekin har doim ham hukmronlik qilmaslik.
2.2. Muloqotga o’rgatish jarayonida o’quvchilarning kommunikativ kompetensiyasini rivojlantirish va shakklantirish
O’quvchilarda kommunikativ kompetensiyani, ya’ni cuhbatga kirisha olish salohiyatini shakllantirish va rivojlantirish, odatda, ko’pgina pedagogik va psixologik omillardan samarali foydalanishgabog’liq.
Kommunikatriv kompetensiyani shakllantirish nutq faoliyatiga o’rgatish jarayonida nutqiy faoliyat usullaridan o’qituvchi nutqiy kommunikativ topshiriqlar orqali tashkil qiladi. Bunday topshiriqlar o’qituvchi tomonidan tayyorlanib, ularni bajarishning psixalogik va metodik omillari belgilanadi.
Ta’lim jarayoninida psixalogik omillar deganda o’qituvchi va o’quvchilar o’rtasida o’rnatilgan erkin va samimiy munosabatlar, o’zaro xayrihohlik, beg’araz yordam kabi omillardir tushuniladi. Bunday psixologik omillardan foydalanmaslik, o’quvchini xato qilib qo’ysa, qattiq tanqid qilishdan qo’rqadigan, tortinchoq, o’z fikrini aytishdan uyaladigan o’quvchi qilib qo’yadi.
Tabiiyki, bunday o’quvchilarning nutqi ham rivojlanmay qoladi. O’quvchilarni kommunikativ kompetensiyasini shakllanishiga va rivojlanishiga yo’naltirilgan kommunikativ ta’limda quyidagi psixologik omillarga asosiy e’tibor qaratiladi:
1. O’quvchilarga muloqot jarayonida o’z shaxsiy fikrlarini erkin ravishda ifodalash imkoniyati beriladi.
2. Bunday muloqotda o’quvchilarning noto’g’ri qarama qarsh vamantiqiy zid fikrlari ham qo’llab quvvatlanadi. Chunki bularning hammasi o’quvchilarning mustaqil fikrlaganidan, faol o’quv faoliyatiga kirishganidan dalolat beradi;
3. Muloqot ishtirokchilari so’zlari tanqid qilinishidan, xatollarga yo’l qo’ygan holatlarda ham cho’chimaslikka o’rganadilar.
4.Berilgan vazifani juft yoki guruh bo’lib bajarilyatganda bir o’quvchining individual xususiyatlari, qobiliyatlarini o’zlashtirish darajalari hisobga olinadi.
5. Juftliklararo, guruhlararo munosabatlar samimiy, do’stona yordam, o’zaro bir birlariga hayrixohlik, bir-birini tushunish ruhida tashkil qilinadi.
6.Muloqot jarayonida yo’l qo’yilgan til normalarini buzilishi, noto’g’ri talaffuzlar o’sha vaqtning o’zida to’g’rilanmaydi. Va gapirishdan to’xtatib qo’yilmaydi. Nutq tugagandan keyin qilingan xatolar ustida ishlanadi.
Shunday qilib o’quv jarayonini insonparvarlik ruhida tashkil qilinishi salbiy ta’sir etuvchi psixologik omillar bartaraf etilishiga va o’quvchilarning kommunikativ kompetensiyasini shakllanishiga olib keladi.
Hozirgi zamon metodik adabiyotlarida kommunikativ kompetensiyani shakllantirish va rivojlantirishning quyidagi strategiyalari mavjud:
1. Muloqot jarayonida kommunikativ topshiriqdagi fonetk, grammatik belgilarni idrok qilishga o’rgatiladi.
2. Fikrni mazmunli ifodalashga o’rgatiladi,
3. Suhbatdosh bilan munosabatga kirishish qoidalari o’rgatiladi
4. Muloqot etikasini shakllantirish.
Muloqot jarayonida kommunikativ topshiriqdagi fonetik, Grammatik belgilarni o’zlashtirish yoki yod olish orqali amalga oshiriladi.
An’anaviy o’qitishda so’zlar ifodalagan ma’noni tushunmasdan yodlatish usuli mavjud bo’lgan, bunday yodlatishlar xotirada uzoq vaqt saqlanmasligi bilan harakterlanadi. Eshitib tushunilgan nutq materiali ko’p martalim takror asosida mustahkamlangach, bu o’quvchiga o’z fikrini mazmunli ifodalash usullarini, ma’lum bir nutq vaziyatlarida suhbatdoshiga nimani gapirishni, qanday gapirish usullarini egallashga yordam beradi.
Suhbatdosh bilan muloqot o’rnata olish qobiliyatini shakllantirish esa jumlalarni bir biriga bog’lash ,suhbatdosh fikrini anglash, unga tasdiq, inkor yoki so’roq formalarida munosabat bildira k’nikmalarini shakllantirish orqali tashkil qilinadi.
Muloqotga kirisha olishning quyidagi usullari mavjud:
1. Suhbatdoshning diqqat e’tiborini o’ziga qarata olish qobiliyati
2. O’ fikrini mimika va jestlar orqali tushuntira olish usullarini egallash
3.”O’z fikrimni tushuntira oldimmi?” ,” Men to’g’ti tushundimmi?”, “Meni tushundingizmi?”kabi muloqot formulalaridan foydalanishga
5.Gap strukturasidan to’gri foydalana olish;
7.kerakli vaziyatlarda suhbat mavzusini o’zgartirib, uni davom ettirish usullarini o’rgatish .
Do'stlaringiz bilan baham: |
