|
Juftlik va guruh ishlarining kamchiliklari
Juftlik va guruh ishlari qanchalik samarali va foydali bo'lmasin, bu ba'zida nutqni mashq qilishda kichik muammolarga olib kelishi mumkin. Shovqin o'qituvchilar dars davomida engib o'tishlari kerak bo'lgan ushbu to'siqlarga tegishli. Odatda talabalarning o'zlari shovqindan bezovtalanmaydilar; Bu juftlik yoki guruhlarni kuzatayotgan o'qituvchiga ko'proq seziladi. Shu bilan birga, juftlik va guruh ishlari natijasida yaratilgan shovqin o'quvchilarning nutqiy topshiriqdagi ishtirokini ko'rsatadi va o'qituvchiga o'quvchilarning ishtiroki haqida vizual dalillarni beradi.
Shuni inobatga oladigan bo'lsak, juftlik yoki guruhlarda ishlashda muvaffaqiyat asosan o'quvchilar va o'qituvchining yondashuviga bog'liq.
Kommunikativ mashg’ulotlar davomida butun sinfni nazorat qilish qiyin.
Faoliyatning nazoratdan chiqib ketishini to'xtatish uchun o'quvchilarga aniq ko'rsatmalar berish, nutq vazifasini aniq belgilash va tartibni o'rnatish muhim, shunda o'quvchilar juft yoki guruhlarda ishlash g'oyasini qabul qilishlari va aniq nima qilish kerakligini bilishadi.Kommunikativ tilni o'rgatishning ba'zi kamchiliklari mavjud bo'lsada, bu o'quvchilarga chet tilini o'rgatishning eng samarali usullaridan biri hisoblanadi. Bir necha marta darslar davomida amalga oshirilgandan so'ng, bu kamchiliklar kamayishi mumkin.Dastlab, bu usulni til o'qituvchilari va o'quvchilari uchun moslashtirish qiyin bo'lishi mumkin. Shunga qaramay, ular buni boshqa usullar orasida juda qiziqarli usul deb bilishadi.
2.3. Kommunikativ ta'limda o'qituvchining roli
Kommunikativ ta'limda o'qituvchi yordamchi, boshqaruvchi hisoblanadi. Kommunikativ ta'limning noto'g'ri talqini mavjud bo’lib, ulardan biri, kommunikativ ta'lim tabiiy ravishda sodir bo'ladi deyilganligidadir. Bu shuni anglatadiki, kommunikativ metodda o'rganish uchun o'qituvchi talab qilinmaydi. Lekin bu haqiqat emas. Bunday sinfda o'qituvchining muhim roli mavjud bo’lib ular quyidagicha :
- sinfdagi vazifalarni rejalashtirish va loyihalash, nazoratchi vazifasini bajarish.
- Sinfda tartibsizlik va chalkashliklarga yo'l qo'ymaslik uchun to'g'ri o'rindiqlarni belgilash.
- Kommunikativ tilni o'zlashtirishning asosiy maqsadiga erishish uchun rolli o'yinlar va guruh muhokamalari uchun to'g'ri mavzularni tanlash.
Sinfda o'qituvchilar va o'quvchilar uchun yangi rollar mavjud.
O'quvchilar endi hamkorlikda o'rganishga asoslangan sinf faoliyatida qatnashish kerak. Talabalar guruh bo’lib ishlayotganda o'qituvchiga tayanishdan ko'ra, tengdoshlarini tinglashlari kerak.Talabalar o'z bilimlari uchun ko'proq mas'uliyatni o'z zimmalariga olishlari kutiladi. Va o'qituvchilar endi to'g'ri nutq va yozish namuna bo'lishdan ko'ra, boshqaruvchi va nazoratchi rolini o'z zimmalariga olishlari kerak. Talabalar imkon qadar o'zaro muloqot qilishlari kerak.
Xoh bu ularning o‘tirgan joylari, ayniqsa bir-biri bilan muloqot qilishlari juda muhim hisoblanadi, ularning so‘zlashuv vaqtlari o‘qituvchinikiga nisbatan ko‘p bo’lishi kerak. Bu ular o'rtasida vositachi bo'lib xizmat qiladi, xolos talabalar tillarini o'rganish. Eng muhim farqlardan biri bu o'qituvchi-nazoratchi va o'qituvchi-ishtirokchi o'rtasida bo'lishi mumkin, chunki bu ikki tushuncha o'qituvchi xatti-harakati ifodalaydi. Nazoratchi sifatida sinf oldida turadi va o'qitishdan tortib talabaning boshqaradigan shaxs sifatida ajralib turadi. U "qo'g'irchoq ustasi"ga o'xshaydi, talabalarni kuzatadi va ma'lum bir imo-ishora qilish kerakmi yoki yo'qligini hal qiladi.
Boshqa tomondan, o’quvhi nafaqat kommunikativ, ba'zida hatto, o'quvchilarga individual yoki guruh vazifasidan eng yaxshi natijaga erishishlariga imkon berish uchun sust o’zlashtiruvchi o’quvchilarni ham hech bo’lmaganda jismoniy jihatdan sinfda ishtirok etishini ta’minlash kerak.
O’qituvchi talabalarga ushbu bilimlarni faollashtirish va tilni "ishlab chiqarish" uchun imkoniyatlar yaratishi kerak.
Nazoratchi o'qituvchilar o'quvchilarga qachon va qancha vaqt gapirishlari kerakligini bilishlari kerak, chunki fikr-mulohazalarni ingliz tilida aytishni ko’proq mashq qilishni nazarda tutadi. Demak, tilni o‘rganishda kommunikativ metodga katta ehtiyoj borligi aniq. Agar o'qituvchilar nazorat qilishni unutib qo'ysa, talabalar tilni mashq qila olmaydilar va bu narsa ularning gapirish qobiliyatiga juda yomon ta’sir qiladi.Demak, ingliz tili darslarida kommunikativ metodga katta ehtiyoj borligi aniq.
Jeremi Xarmerning "The Practice of English Language Teaching" asarida, Longman, 1995, "Yangi tilni o’rganayotgan vaqtda, kognitiv strategiyalar: takrorlash, o'qituvchi tomonidan xatolarni tuzatish, muhokama qilish va ulardan kerakli xulosalar chiqarish kabi usullarga e’tibor qaratish juda muhim hisoblanadi.
[ 19: 41]
O'tgan asr yoki undan ko'proq vaqt davomida til o'rgatish jarayoniga nazar tashlasangiz, chet tillarni o'rgatishning eng yaxshi usuli bo'lgan talqinlar qanchalik xilma-xil bo'lganligi haqida qiziqarli tasavvurga ega bo'ladi.
O'qitish usullari “yondashuvlar" sifatida, albatta, nazariy topilmalar va amaliy qo'llanilishidir. Nisbatan yosh bo'lgan biznikiga o'xshagan sohada so'nggi yuz yil ichida bu qo'llanilishlarning xilma-xilligini, ba'zilari boshqalarga to'liq falsafiy qarama-qarshilikni kashf qilish ajablanarli emas [13;17-18].
Bu kognitiv kodni o'rganishni keltirib chiqardi, bu erda o'quvchilar o'zlari uchun grammatik qoidalarni deduktiv tarzda mashq qilishga da'vat etiladi.
Deduktiv o'rganish. Grammatik tushuntirishlar yoki qoidalar taqdim etiladi va keyin mashqlarda amaliyot orqali qo'llaniladi
Induktiv ta'limda o'quvchilarga misollar keltiriladi va o’zlari mustaqil ravishda til qoidalari va tamoyillarini o'zlari kashf etadilar
Do'stlaringiz bilan baham: |
