196
Ijtimoiy muammolarni xal qilishda va bu sohadagi nazoratni ta’minlashda
ijtimoiy-iqtisodiy Kengashlarning roli kttadir. Bular mikro va makro darajada bo`lib,
demokratik asosda shakllanadilar. Makro darajadagi Kengashlar mamlakat xajmida
shakllansa,
mikro darajadagilari korxona, tashkliotlar darajasida yuzaga keladi.
Kengashlar jamoa tomonidan saylanadi va doimo xisobot berib turadi. Bu Kengashlar
jamoani ijtimoiy himoyalash bo`yicha o`z dasturlarini tuzib, shu asosda o`z fikrlarini
bildiradilar va uning bajarilishini talab qiladilar. Kengashlar o`z takliflari, talablari va
iltimoslarining bajarilishiga katta e’tibor qaratadi. Aks xolda jamoatchilikning ta’sir –
e’tiborini bu muammoga qaratib zarur choralar belgilanadi.
Kengashlar ijtimoiy muassasalar ustidan boshqaruv vazifalarini ado etadilar.
Aytaylik, oshxonalar, turar-joy fondlari, dam olish joylari, kutubxonalar, madaniy va
sport inshootlari kabilar shular jumlasidandir.
Makro Kengashlar mamlakat miqyosida faoliyat ko`rsatib, hukumat va uning
organlari bilan muloqat hamda muomalada bo`ladilar, o`z taklif, talablarini shu
darajada
xal qilishga harakat qiladilar, xatto hukumat, davlat yechimlariga muyassar
bo`ladilar. Shu sohaga taalluqli qonun-qoidalarning yuzaga kelishida tashabbuskorlik
qiladilar.
Bulardan tashqari bozor iqtisodiyotining ijtimoiylik darajasini ko`tarishda
xususiy institutlar va tashkilotlar mavjud bo`lib, bular o`z jamg`armalariga egaligi va
tijoratdan foydalanishlari tufayli qudratli salohiyatga ega bo`lib, ijtimoiy himoyada
samarali ishlarni olib boradilar.
Ijtimoiy masalalarni xal qilishga jamoatchilikning ishtirok etishi bu sohada
muvaffaqiyatlarga erishishda yaxshi natijalar beradi va boshliq,
rahbarlarning,
hukumatning diqqatini jalb etishda qo`l keladi.
Fransiyada ham ish joylari qimmat bo`lib, ishchi va xizmatchilar daromadi
yuqori darajadadir. Bu bozor ijtimoiy yo`nalishida eng muhim o`rin egallab, bunga
ham doimo e’tibor berilib boradi. Ayniqsa, bunda iqtisodiy-ijtimoiy islohotlar katta
o`rin egallaydi. Masalan, 80 – yillar boshida F. Mitteran davlat boshiga kelganda
minimum ish haqi darajasi ko`tarilgan, nafaqalar 40-50 foizga oshgan. Bunday
tadbirlar zaruriyatga qarab tez-tez amalga oshirilib turiladi.
197
Ishsizlik ijtimoiy sohada
doimo dolzarb hisoblanib, Fransiyada bunga
to`xtovsiz e’tibor qaratiladi. Ayniqsa, bunda yangi ish joylarini yuzaga keltirish
ahamiyatlidir. Xatto bu sohaga byudjet xarajatlari ham vaqti-vaqti bilan sarf etilib
turadi.
90 – yillar boshida ishsizlikni oldini olish maqsadida yangi ish joylari tashkil
etish, vaqtincha ish bilan ta’minlash kabilarga yiliga 110 mlrd. frank byudjetdan
ajratilgan edi.
Ijtimoiy hayotga taalluqli barcha
tarmoqlarning rivojlanganligi, ayniqsa
sog`liqni saqlash, madaniyat va sport, turizm, oilaviy siyosat, ta’lim tizimi
kabilarning yuqori darajada bo`lishligi bu sohada insonga xos yuqori hayot darajasiga
erishish imkonini beradi.
Evropa Ittifoqi (EI)ning yuzaga kelishi bu sohaga yana ham samarali ta’sir
ko`rsatadi. Chunki bu rivojlangan mamlakatlar birlashmasi bo`lib, avvalo bozor
iqtisodiyotining ijtimoiylik mazmuniga ijobiy ta’sir etadi. yeI ravnaq muhitdan iborat
va
barcha
a’zo
mamlakatlar
iqtisodiyotining
o`sishiga
da’vat
etadi.
Raqobatbardoshlik, juda katta G`arbiy bozori yuzaga kelib, hozirning o`zida 400 mln.
iste’molchilarga ega. Tovar va xizmat ko`rsatishning, kapitalning katta xududda erkin
harakat qilish sharoiti tug`iladi. Umumiy qishloq xo`jalik siyosati qo`llanilib
mahsulotlarning erkin muomalada bo`lishi,
moliyaviy hamkorlik, investitsiya va
daromadlarning o`sishi, qishloq xo`jaligidagi kafolatlikni yuzaga kelishi qishloq
xo`jaligini qayta tiklash kabilarning imkoniyatlari kengayadi.
Sanoatda ham shunday ijobiylik yuzaga kelib, kapital va ishchi kuchi erkin
harakati,
kapital
kon
ц
entratsiyalashuvi,
investitsiyaning
ko`payishi,
yangi
tarmoqlarning rag`batlanishi, ilmiy hamkorlik, xizmat ko`rsatish
sohasining
rag`batlanishi kabilar yuqori darajaga ko`tariladi.
EIning shakllanishi boshqa rivojlangan mamlakatlar qatori Fransiyada ham
bozor iqtisodiyotining ijtimoiylashuvida yangi bosqich bo`lib, bu sohada yangi
muvaffaqiyatlarga erishuv ko`zda tutiladi.
