Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

Buyuk Brit
а
niya 
R
а
smiy 
n
о
mi 
- 
Buyuk 
Brit
а
niya v
а
Shim
о
liy Irl
а
ndiya 
birl
а
shg
а
n 
qir
о
lligi. 
P
о
yt
а
xti 
- 
L
о
nd
о
n. 
Х
ududi - 24410 km kv. 
Ахо
lisi - 61. 634. 782 kishi.(2009) 
D
а
vl
а
t 
tili 
- 
ingliz. 
Dini 
- 
pr
о
t
е
st
а
ntlik (71,6 %), Isl
о
m (2,7 %). 
Pul birligi - funt-st
е
rling. 
G
ео
gr
а
fik 
j
о
yl
а
shuvi: 
Е
vr
о
p
а
ning shim
о
li-g`
а
rbid
а
. Brit
а
n 
о
r
о
ll
а
rid
а
j
о
yl
а
shg
а
n d
а
vl
а
t. 
Iqtis
о
di: J
а
h
о
nd
а
gi eng riv
о
jl
а
ng
а
n 8 
t
а
d
а
vl
а
tl
а
rd
а
n biri. N
е
ft v
а
g
а
z 
ishl
а
b 
chiq
а
rish, 
m
а
shin
а
s
о
zlik 
(
а
vt
о
m
о
bils
о
zlik, 
k
е
m
а
s
о
zlik), 
ае
r
о
k
о
smik s
а
n
оа
t (dunyod
а
3-
о
'rind
а
), 
о
ziq-
о
vq
а
t 
s
а
n
оа
ti, 
el
е
ktr
о
nik
а
v
а
el
е
ktr
о
t
е
xnik
а
, 
tibbiyot 
а
nj
о
ml
а
ri, kimyo s
а
n
оа
ti, 
p
а
rfyum
е
riya. 
Birl
а
shg
а
n Qir
о
llik - 428,8% 
Та
shqi q
а
rz (yalpi ichki m
ах
sul
о
tg
а
nisb
а
t
а
n, %): 428,8% 
Yalpi t
а
shqi q
а
rz miqd
о
ri: 9,12 trln. $ 
Yalpi ichki m
ах
sul
о
t (2009): 2,128 trln. $ 
К
ishi b
о
shig
а
to`g`ri k
е
luvchi t
а
shqi q
а
rz 
miqd
о
ri: 149 281 $

---

202
yirik mustamlakachi katta imperiyani tashkil etgan. Shimoliy Amerika, Avstraliya, 
Yangi Zelandiya, hindiston, Janubiy Afrika va yana bir necha boshqa mamlakatlar 
Angliyaning mustamlaka va yarim mustamlaka, qaram mamlakatlaridan hisoblangan. 
hozirgacha ham bir necha, asosan orollardan iborat mustamlaka hududlar mavjud 
bo`lib ularning soni 14 taga yetadi va aholisi 6 mln. dan ortiq. 
Imperiya o`z ichki taraqqiyoti, rivojlangan mamlaktalar yuzaga kelishi bilan 
yemirila borgan. 
Jahonda siyosiy va iqtisodiy hukmronligi XIX-asr ikkinchi yarmida eng 
cho`qqiga chiqadi. AQSH, Germaniya kabi mamlakatlarning rivoji va raqobati Buyuk 
Britaniya jahon hukmronligining so`nib borishiga olib keladi. I-Jahon Urushiga kelib 
u o`zining jahon iqtisodiyotidagi liderligini qo`ldan bera boshlaydi.
So`ngra mustamlakachilik tizimining barbod bo`la borishi bilan o`ziga qaram 
imperiya hududlaridan ketmaket mahrum bo`lib, sobiq mustamlakalar mustaqil milliy 
davlatchiligiga ega bo`la boshlaydilar va Buyuk Britaniyaga qaramlikdan chiqib 
ketadilar hamda o`z mustaqilligini ta’minlab rivojlanadilar. 
Bunday 
jahonda 
yuz 
bergan 
tarixiy 
o`zgarishlar 
Buyuk 
Britaniyaning 
absolyut 
hukmronligini yo`q qiladi. II-Jahon Urushidan keyin 
Angliya 
kontinental 
yevropa 
mamlakatlariga 
yaqinlashib boradi va ular bilan har tomonlama 
aloqalarni o`rnatib, ularni mustahkamlashga harakat 
qiladi. Shimoliy Atlantika harbiy tashkilotida 
yetakchilardan hisoblanadi, yevropa Ittifoqiga a’zo bo`lib, faol ishtirok etadi. 
Jahon siyosiy va iqtisodiy hayotida liderlikni qo`ldan bersa ham, baribir hozir 
ham dunyoda eng ta’sirli mamlakatlardan biri bo`lib, eng rivojlangan il-or industrial 
liberal bozorni yetakchi mamlakatlaridan hisoblanadi. Shu bilan birga o`z 
xususiyatlarini saqlagan holda har tomonlama farqlanadigan tomonlarga egaki, bu 
ayniqsa iqtisodiy hayotda o`z aksini topib, kontinental yevropadan farqli o`laroq 
anglo-saksoniya bozor modeliga ega. Shu bilan birga u jahondja eng taraqqiy etgan 
yuqori industrial rivojlangan mamlakatlardan bo`lib, sanoat, ishlab chiqarish va ilmiy 
Buyuk Brit
а
niya: YaI
М
h
а
jmi bo`yich
а
b
е
shinchi o`rind
а
turuvchi d
а
vl
а
t. 
А
QSh v
а
Е
H 
m
о
n
о
p
о
liyag
а
q
а
rshi 
q
о
nunchilikl
а
rini tusi v
а
sh
а
klini 
sh
а
kll
а
ntirg
а
n, iqtis
о
diyotni v
а
huquqshun
о
slikni 
а
ngl
о
-s
а
ks
о
n 
turini 
а
s
о
si

---

203
tadqiqot hamda ishlovlarga bo`lgan xarajatlar bo`yicha eng ilg`orlardan hisoblanadi. 
Eng katta eksportyor va importyor mamlakatlar qatoriga kiradi.
Buyuk Britaniyaning hududi 244,1 ming kv
2
ga teng. Bunga Shimoliy 
Irlandiya ham kiradi. Aholisi 57,9 mln. kishini tashkil etadi. Asosiy xalqi inglizlar 
bo`lib 90%ga teng keladi. Pul birligi funt sterling hisoblanadi. 1997 - yilda YAIM - 
1,3 trll. Dollardan, aholi jon boshiga esa 22 ming dollardan to`g`ri kelgan. Jahon 
iqtisodiyotida birinchi o`rinni egallaydi. Aholining 4/5 qismi shaharlardar istiqomat 
qiladi.
Yirik iqtisodiy sheriklari AQSH, Germaniya Federativ Respublikasi, Fransiya 
va Niderlandiya hisoblanadi. Eksport va importning 50% yevropa Ittifoqiga to`g`ri 
keladi. Buyuk Britaniya dengiz portlaridan yiliga kamida 500 mln. tonna yuk o`tadi. 
Katta mehnat resurslariga ega. Ular yuqori malakali ishchilar bilan birga 
olimlar va ko`zga ko`ringan donishmandlardan iborat.