Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

8.3. Qishloq xo`jaligi rivoji 
Buyuk Britaniya qishloq xo`jaligi, o`rmonchilik va baliq ovlash xo`jaligining 
o`zi esa 1,8% bo`lib, bunda bandlik mehnat resurslarining 2,1%iga tengdir. 
Buyuk Britaniya qishloq xo`jaligi yuqori darajali samaradorligi va 
unumdorligi bilan farqlanadi. Uning texnika darajasi va qurollanishi juda yuqori 
hisoblanadi. 
Mamlakat tahminan ta’minotning deyarli yarmini o`z qishloq xo`jalik 
mahsulotlari bilan qoplaydi. Qolgan qismi esa import hisobiga amalga oshiriladi. 
Ilgari, ayniqsa mustamlakachilikdan oldin o`zini-o`zi ta’minlar edi. Xatto 
manufaktura va dastlabki kapital qishloq xo`jaligi oziq-ovqat va xomashyo iste’moli 
faqta o`zi hisobiga qoplar edi.

---

206
To`qimachilik sanoati shakllanishi davrida xatto “qo`ylar odamlarni yeb 
qo`ydi” degan ibora bo`lib, jun yetishtirish to`lig`icha o`z qo`ychiligi orqali amalga 
oshirilgan. So`ngra xomashyo mustamlaka hududlarida yetishtirilib, xatto oziq-ovqat, 
ayniqsa go`sht-sut chetdan keltirila boshlagan. Bunda barcha mustamlakalar qatori, 
ayniqsa Avstraliya qo`ychiligi, Kanada g`allasi kabilar katta ahamiyatga ega bo`lgan. 
Buyuk Britaniyaning o`zida hozirgi vaqtda bug`doy, ARPA, kartofel, qand 
lavlagi kabilar ko`p miqdorda yetishtiriladi. Chorvachilikda asosan go`sht, sut va 
tuxum ko`proq yetishtirilib, bog`dorchilik va sabzovot yetishtirish ham yetarli o`rin 
egallaydi.
Lekin yer resurslarida o`rmonchilik, obodonchilikka qaratilgan hududlar ko`p. 
Ekologiyaga katta e’tibor beriladi va buning uchun zarur chora-tadbirlar keng 
qo`llaniladi. 
Buyuk Britaniya geografik xolati va dengiz floti xajmi baliqchilikka qulay 
sharoit yaratadi. Umuman dengiz mahsulidan keng foydalanish va ularni qayta 
ishlash ham yaxshi rivojlangan. 
Keyingi yillarda chorvachilik rivojiga labli en
ц
ifalit kasali “sigir qutirishi” 
katta zarar yetkazdi. Bu sababli ko`p mamlakatlarda Angliya sigir go`shtiga embargo 
siyosati qo`llanilib, bu mahsulot eksportini ancha qisqartirdi. 
Natijada ko`p miqdorda sigirlar qirildi, butun-butun chorvachilik fermalar 
xonavayron bo`ldi. Chunki bu kasal bitta sigirda bo`lsa ham butun podani yo`q 
qilishga to`g`ri kelgan edi. Angliya davlati ham katta sarf-xarajat qilishga majbur 
bo`lgan. Chunki fermerlar ko`rgan zararni qoplash zaruriyati tug`ilgan edi. Buning 
ichiga sigirlarni o`ldirish, kuyish, sotishdan kelgan zararlarni qoplash kabi xarajatlar 
kirgan edi. Qayd qilish kerakki chorvachilikda Buyuk Britaniyada sigirchilikning 
go`sht yetishtirish yo`nalishi sos hisoblanar edi. 
Umuman iqtisodiyotning barcha tomonlariga 
o`xshagandek qishloq 
xo`jaligining rivojlanishi va yo`nalishi Buyuk Britaniyaning yevropa Itiofigq 
qo`shilishi bilan albatta o`zgaradi. Chunki yevropa Ittifoqi talablariga va u 
tug`diradigan shart-sharoitlarga moslashuvi talab etiladi. Bu ayniqsa qishloq xo`jaligi 

---

207
tuzumiga taalluqlidir. Umumiy bozorga ishlash, iste’molchilarning talabi va 
boshqacha tuzilma, yo`nalishlarni yuzaga keltirishi mumkin.
Lekin ko`pchilik kontinent mamlakatlaridan farqli ravishda Buyuk 
Britaniyaning xomashyo va oziq-ovqat iste’moli asosan boshqa qit’alarga bog`liqdir. 
Chunki, yuqori ta’kidlaganimizdek bu mahsulotlar ta’minoti mamlakat ehtiyojining 
yarmini qoplashi kerak.