Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-pedagogika

Parmadastalar. Qo’l bilan rezьba kesishda kesuvchi asbobning quyruq qismidagi
kvadratga parmadastani kiydirib aylantiriladi. Sozlanmaydigan parmadastalar 2 yoki 3 ta kvadrat teshikli bo’lishi mumkin. Sozlanadiganlarida sozlanadigan teshik bo’ladi. Bundan tashqari, toretsli turlari ham mavjud. Ular bilan noqulay joylashgan teshiklarga rezьba kesiladi.

Ichki va tashqi tezbalarni kesish

Ichki rezьba kesish. Rezьba kesishda material qisman bosiladi, shuning uchun parmaning diametri rezьba ichki diametri o’lchamidan kattaroq bo’lishi kerak. Yumshoq materiallarga nisbatan qattiq va mo’rt materiallarda teshiklarning o’lchami kamroq o’zgaradi. Rezьbabop teshiklar uchun tegishli parmalarni ma’lumotnoma jadvallaridan tanlanadi. Ulardan foydalanish mumkin bo’lmagan hollarda metrik rezьba diametri

d_a  d  K_a Р

formulasi bilan aniqlanadi.

Bu yerda: d_a-parma diametri, mm; d-rezьbaning nominal diametri, mm; K_a-teshikni bo’lib chiqishga bog’liq koeffitsient. (K_a*1-1,08); R-rezьba qadami, mm.
Metchik o’lchami. Parmadastaning umumiy uzunligi va diametrining o’lchamini

L  20D 100d  0,5D  5
formulasi bilan aniqlanadi.

Bu yerda: L-parmadasta uzunligi. mm; D-metchik diametri, mm; d-parmadasta dastasining diametri, mm.
Rezьba kesish usullari. Rezьbabop teshiklarni parmalangandan keyin detalni gira jag’lari orasiga qisib teshik o’qining perpendikulyarligini burchaklik bilan tekshirish lozim. CHap qo’l bilan parmadastani metchikka bosib, o’ng qo’l bilan metchik metallga bir necha o’ram kirib turg’un holatga kelguncha bosib aylantiriladi. SHundan keyin parmadastaning dastasini ikki qo’l bilan ushlab aylantiriladi. Ishni osonlashtirish maqsadida metchikli parmadastani faqat soat mili harakati yo’nalishida aylantiravermay, bir marta to’liq, ikkinchi marta esa yarim aylanishda orqaga aylantirish kerak. Metchikni qaytma-aylanma harakati tufayli qirindilarning maydalanishi birmuncha osanlashadi. Dastakli metchiklarning rezьbasini 6-10 kvalitet bo’yicha yasaladi.