Reja: Ekskursiyani tashkil etish, o‘tkazish va ekskursiya natijalari yakunlari

3-mavzu: Maktab o‘lkashunoslik ishlarida ekskursiya
Reja:
1.Ekskursiyani tashkil etish, o‘tkazish va ekskursiya natijalari yakunlari.
2.Ekskursiya, sayyohlik yurishlari va ekspeditsiyalar o‘tkazish.
3.Sayohatni tashkil etish va o‘tkazish.
4.Sayyohlikda xavfsizlik choralari va tibbiy yordam ko‘rsatish. Sayohatda topografik xaritalar va uning ahamiyati.
Ta’limning tashkil qilishning xilma-xil shakllari ichida ekskursiyaning ahamiyati katta. Ekskursiya – yunon yoki grek tilidan olingan bo‘lib, Excirro – yugurib chiqaman degan ma’noni anglatadi.
Ekskursiya ta’lim-tarbiya ishlarining bir tkri bo‘lib, o‘rganilayotgan ob’ektni uning turgan joyida bevosita ko‘rib, idrok etish asosida o‘tkaziladi. Ekskursiya maktab sharoitida, litsey sharoitida hamda universitet sharoitida olgan bilimlarini chuqur tushunish uchun tasavvurdan tushunchaga o‘tkazish uchun asosiy manbadir. Ekskursiya quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi:
1. Geografik ob’ektni, voqea-hodisani bevosita joyida ko‘zi bilan ko‘rib o‘rganadi.
2. Sinf, maktab sharoitidan chiqib ketishni talab qiladi.
3. O‘rganilayotgan yoki o‘rganish kerak bo‘lgan voqea-hodisani ko‘rishi bilan birga uni tahlil qilish, xulosa chiqarish xususiyatiga ham ega bo‘ladi.
4. Bironta fan geografiya kabi ekskursiyaga muhtoj emas.
5. Ekskursiyalarga olib borish geografik tasavvur va tushunchalar hosil qilishda eng muhim vosita hisoblanadi.
Maktabda ekskursiya uyushtirishda bir talay muammolar mavjud. Bular:
1. Maktab qat’iy o‘quv jadvali asosida ishlaydi. Shu tufayli 45 minutlik dars jarayonida o‘quvchilarni ekskursiyaga olib chiqish ancha murakkablik qiladi. Shu tufayli ekskursiya uyushtirish oldindan rejalashtirilishi lozim.
2. Ekskursiya darsga qaraganda murakkab ta’lim turi bo‘lib, uni uyushtirish o‘qituvchidan katta mahorat talab qiladi.
3. Ekskursiya uyushtirish uchun zarur asbob-uskunalar etishmaydi.
4. Ekskursiya vaqtida tartib-intizomni saqlash sinfdagiga nisbatan judayam murakkab, shuning uchun o‘qituvchi judayam mahoratli bo‘lishi kerak.
5. Ekskursiyaga borish uchun havo ochiq kunlarni tanlash kerak.
Ekskursiyaning quruq kitobxonlik va rasmiyatchilikning bartaraf qilishda ahamiyati cheksiz. Ekskursiya o‘qituvchi va o‘quvchini bir-biriga yaqinlashtiradi, do‘stlikni mustahkamlaydi. Geografiya darslarida ekskursiya uyushtirish, o‘quvchilarni dalada, qirda, tog‘da va ayni tabiat qo‘ynida bo‘lib, o‘rganilayotgan ob’ekt va hodisani bevosita o‘z ko‘zlari bilan ko‘rib o‘rganish, shuningdek o‘rganilayotgan ob’ekt va hodisani asli holatida, o‘z o‘rnida kuzatish, tekshirish imkoniyatlari tug‘iladi. O‘quvchilar ekskursiya vaqida ma’lum darajada mehnat qiladilar, tabiat va atrof bilan tanishadilar, o‘z o‘lkalarini yaxshiroq o‘rganadilar. Ekskursiya vaqtida o‘quvchilar maktabda o‘rgangan nazariy bilimlarini mustahkamlaydi va ularni amalda ko‘radi.