Reja: Ekskursiyani tashkil etish, o‘tkazish va ekskursiya natijalari yakunlari

Ekskursiya uyushtirish. Hamma narsa tayyor bo‘lgandan keyin, marshrut bo‘yicha sayohat boshlanadi. Hamma o‘quvchilarda kundalik va gerbariy papkasi kabi jihozlar bo‘lishiga o‘qituvchi e’tibor berishi kerak. Ekskursiya paytida o‘qituvchilar ikkita bo‘lishi kerak, ulardan birisi oldinda yurib o‘quvchilarga o‘sha joydagi ob’ektalr haqida ma’lumot berib borishi kerak. Ikkinchisi roxirida yurib har bir o‘quvchini nazardan qochirmasligi lozim. Chunki o‘qituvchi barcha o‘quvchilarga mas’uldir. Ekskursiya vaqtida noxush hodisalarga o‘qituvchi har narsaga tayyor turishi kerak.
O‘quvchilarni ekskursiyaga olib chiqilganda, ularga yer yuzasi relefi, suv havzalarining turlari, turli xil o‘simlik va hayvonlar, ob-havo haqida qisqacha axborot berib borish kerak. Yo‘l-yo‘lakay ma’lum joylarida to‘xtab o‘quvchilarga dam berish kerak. Dam berish paytida yozish igshlarini olib borish kerak. Bunda har bitta guruh o‘z ishini bajarishi kerak.
Ekskursiyaning turiga qarab joy tanlanadi. Masalan, iqtisodiy geografik ekskursiyasi ishlab chiqarish korxonasiga mo‘ljallangan bo‘lsa, unda o‘quvchilarni albatta texnika xavfsizligi bilan oldindan tanishtirish maqsadga muvofiqdir. Geografik ob’ektga olib borgandan so‘ng u joyning geografik o‘rnini bilishlari va o‘sha ob’ektning mutaxassisi o‘quvchilarda mustaqil ravishda korxonaning qisqacha tarixi bilan tanishtirishi, o‘quvchilar texnologik jarayonlarini o‘z ko‘zlari bilan ko‘rishlari, korxona mutaxassilari, ishchilari bilan uchrashishlari va ular o‘zlarini qiziqtirgan savollariga javob olishlari ekskursiya jarayonini asosini tashkil etadi. Albatta bunda mavjud sharoitlar inobatga olinishi kerak.
O‘zbekistonning ko‘plab maktablari qishloqlarda joylashgan. Qishloqlarda asosan tabiat qo‘yniga o‘lkashunoslik ekskursiyalari uyushtirgan ma’qul. Shahar joylarda asosan parklarga, ko‘proq joylarga olib borilgan samarali va qulayroq bo‘ladi. Ekskursiya jarayonida o‘quvchilar o‘lkaning boy merosini asrash, milliy istiqlol g‘oyasi singdirilib boriladi. O‘qituvchi o‘quvchilar bilan juda ham yaqin munosabatda bo‘lishi kerak. O‘quvchini qiziqtirgan barcha savollarga o‘qituvchi javob bera olishi kerak.
O‘qituvchi barcha o‘simlik va hayvonlarning nomlarini bilishi kerak. CHunki qiziquvchan o‘quvchilar har lahzada kutilmagan savol bilan murojaat qilishi mumkin. Ekskursiya jarayonida o‘quvchilar ko‘proq yurishni, tabiatni tomosha qilishni hohlaydilar. Ekskursiya vaqtida o‘quvchilarning jismoniy xususiyatlari ham e’tiborga olinishi zarur.