Rangli va qora

Boyitma va boy rudalarni eritish 
Boyitma va maydalangan rudalarni yalik pechda eritiladi. Bu yalik pechdagi 
mis olishdagi jarayondan kam fark qiladi. Eritishda oltingugurt asosan, temirni 
yuqori oksidlaridagi kislorod xisobiga oksidlanadi. Kuydirilmagan boyitmani 
eritishda oltingugurt yuqori sulfidlarni ajralishi xisobiga xam chikariladi. 
Jarayonning asosida mis va nikelni oksidlarini temir sulfidi bilan uzaro 
boglanishi turadi. Buning natijasida mis va nikel shteynga, temir esa shlak 
fazalariga o’tadi.. 
6NiO+6FeS + 2O
2
+3SiO
2 
= 2Ni
3
S
2
+ 3(2FeO*SiO
2
)+ 2SO
2
(6.18) 
2Cu
2
O + 2FeS + SiO
2 
= 2Cu
2
S + 2FeO * SiO
2
(6.19)
Mis va mis – nikel boyitmalarini eritishga muljallangan pechlarning tuzilishi 
va texniko-iktisodiy kursatkichlari deyarlik uxshashdir. 
Elektr pechda eritish 
Jarayon to’g’ri burchak shakldagi, o’lchamlari 23,6 x 6 m va foydali maydoni 
140 m
2
bulgan, pechlarda olib boriladi. Pechning shiypidan (svod) 3 yoki 6 ta 
diametri 900-1400 mm ko’mirli elektrodlar tushirilgan.
Pechning ishlab chiqarish unumdorligi 12 t/m
2 
∙ sut tashkil qiladi, elektr 
quvvatning sarfi 700-850 kvt∙s/t shixtaga to’g’ri keladi. SHteynga misni, nikelni va 
nodir metallarni ajratib olish darajasi – 96 % teng. 
Minorali (Shaxtali) pechda eritish 
Bu jarayon yirik ruda yoki aglomerat eritishda qo’llanadi. Koksni sarfi shixta 
og’irligidan 9-10 % tashkil qiladi. Minorali pechda takribida 15-25% gacha mis va 
nikel yig’indi bo’lgan shteyn olish mumkin. Undan boyrok shteynlarni olish 

---

141 
tavsiya etilmaydi, chunki bu holatda shlak bilan metallarni isrofgarchiligi ko’payib 
ketadi: 
Shlakda mis va nikelning yig’indisi 0,2-0,4 % dan oshmaydi. Ammo, shlakni 
ko’p xajmda chiqishi umuman isrofgarchilikni ko’paytiradi. Mis nikel va nodir 
metallarni shteynga ajratib olish darajasi 90 % ni tashkil qiladi.