Rahim Vohidov, Husniddin Eshooqutov

Borcha olam qushlaria shoh ul,
Holingizdin m-bamo* ogoh ul.
IJI yoqin sizga-u siz ondin yiroq,
Vasl anga oyin, vale sizga- firoq.
Har parida yuz tuman rangi ajib,
Lek har rangida yuz naqshi arib,
Naqsh-u rangidin xirad ogoh yq,
ofil erkonga xirad ikroh yq.
Kim xirad idrokidin af/undur ul,
Mundin idrokia topmas aql yo'1.
Siz tushub ul shohdin behad baid,
UI yoqinroq sizga min hablil varid.
Har kishi blsa tirik ondin yiroq,
Ul tiriklikdin lum kp yaxshiroq (12, 33). Qushlar Hudhudning szlaridan shodlanib, Simur haqida surishtira boshlaydilar. Shunda Hudhud Simuidan ba'zi nishonalar szlaydi. Keyin uning tunda Chin shahri uzra parvoz etgani, Simuig' parvozidan butun shahar yorishib, xalq beshuur bKb qolgani, ^odshoh qush qanot qoqqanida, bir pari yerga tushib bu par butun in mamlakatini hasham-bezakka rab yuboiganini bayon qiladi. Simurg' haqida afsona eshitgan qushlar tabiatida shavq ti alangalana )oshlaydi va ular bunday shohdan ayri yashash mumkin emasligini tushunib yetishadi. Hudhud qushlarni Simurni izlashga tarib etadi va Tti, Tovus, Bulbul, Qumri, Kaklik, Tazarv (Tustovuq), Durroj Qirovul), Shohboz (Lochin), Shunqoiga alohida-alohida murojaat qilib, ularni Simur vasliga erishishga chorlaydi.
Hudhud qushlarni ishq sirlaridan voqif qildi. U vasl va hijron haqida izladi. Qushlaiga zlarining hijronda qolganliklari malol kelib, ular 'asl haqida shirin xayolga berildilar. Qanotli jonivorlar bu ylda qanchalik nashaqqat-u azob blmasin, barchasiga bardosh berib shoh oldiga >orishga qaror qilishdi. Qushlar keng samo uzra parvoz qilib ulu maqsad lida qanot qoqa boshlaydilar. Bir necha kun kkda katta jamoani ashkil etib, kngildagi ezgu niyatga yetish ilinji bilan harakatlanayotgan [ushlar bir sahrodan uchib tishadi. Ylda juda kp qiyinchiliklar, anj-u alamlar ularga yuzlanadi. Odatiy hayot tarzining zgarishi ushlarni toliqtiradi, Ular zlari nochor ahvolda ekanliklarini Hudhudga ildiradilar. Hudhud qushlarni tplab bir vodiyga qnadi va ularning rz-dodlarini tinglaydi. Qushiar birin-ketin maqsadning ululigi, lning sermashaqqatligi-yu, zlarining ojiz-u notavonliklarini vaj ilib z uzrtarini bayon qiladilar. Ba'zilari zlarini shoh bilib boshqa
shoh izlashga ehtiyoj yqligini ham rkach qilishadi. Shunda Hudhud Ttiga hiylagarlikni kasb qilgan yashil chakmon kiygan kishi, Tovusga masxaraboz hindu, Bulbulga shohga oshiq boMgan gado, Qumriga uquvsiz bobon, Kabutaiga ishyoqmas, tanbal kishi, To kakligiga tolei past qallob kishi, Tazarvga Muqbil va Mudbir, Qarchiayga bir tolik odamning sayyoh yurgan ayiqni qlga rgatishi, Shunqoiga bir podsho bazmida zini byra shohi deb e'lon qilgan masqaraboz; Burgutga hunarsizlikda yagona blgan zr pahlavon qismati, Kuf (Boyli)ga ganj umidida jonidan ayrilgan telba, Humoyga savdogarning arzimas besh-o'n dirhami evaziga dengiz tubidan sadaf izlovchi awos, rdakka Makka atrofmi suvda bir necha bor aylanib pulga hirs qygani bois haj farzini ado etmay dengizga arq blgan savdogar haqidagi hikoyatlarni szlaydi. Bu hikoyatlar uzrini bayon etgan qushlarning tabiatidagi noqisliklar bilan uyunligi, ayni choqda ularda inson tabiatidagi illatlar keskin tanqid ostiga olinganligi bilan muhim ahamiyat kasb etadi. Hudhud majlis nihoyasida Tovuqning uzrini tinglaydi. U Yaratuvchi tomonidan Toquqqa bir yerda muqim yashash hukm qilinganligini bahona qiladi. Dostonda shu rinda Hudhud tilidan quyidagi ibratomuz fikrlar baytlar bariga singdiriladi: