|
N im a k iy s a n g y a r a sh a r
B o 'y g in a n g g a , yor-yor.
O 'la n a y ta y , deb ke ld im
T o 'y g in a n g g a , yor-yor.
S u u n i s u lu v k o 'rsa tg a n
T oshi bo'lar, yor-yor.
Q izn i s u lu v ko 'rsa tg a n
Q oshi bo'lar, yor-yor.
O ta n g q ilg a n bu eshik
Y o p ilm a y d i, yor-yor.
Q izim te n g i d u n yo d a
T o p ilm a yd i, yor-yor.
H a y -h a y o 'la n , jo n o 'la n ,
K im n in g to 'y i, yor-yor?
Oq g u l b ila n q izil g u l
Q izn in g to 'yi, yor-yor.
171
Y ig 'la m a , qiz, y ig 'la m a ,
T o 'y se n ik i, yor-yor.
O sto n a si tilla d a n
U y se n ik i, yor-yor.
Shunday qilib, K arom at opam kelin bo‘ladi.
Esim da, uch kun o‘tg an d an so‘ng dadam qovog‘i
soliq, nosvoyni cheka-cheka buvim ga va oyimga
jahl va dim og‘ bilan deydi:
— X a ra ja t k a tta bo‘ldi, ham m asi ch irtin g -
p irtin g . M ana, yana nasiyaga mol oldim. Tash-
vishdan chiqm agan sho‘rlik bosh. «D arding bo‘l-
sa bo‘lsin, qarzin g bo‘lm asin», derdi rah m atlik
otam . Anoyi emas ju h u d , molni nasiyaga ber-
ganda qiym atga beradi. Chora yo‘q. N im a desa,
x o ‘p deym an...
E rtasi azonda dadam jo ‘nab ketadi. R o‘zg‘or
qup-quruq, qopning tag id a ozgina undan boshqa
hech n arsa qolmagan.
— Olloga topshirdim yolg‘izim ni, m ayli, oy
y u rsin , omon bo‘lsin! — uzoq duo qiladi buvim .
Biroz jim o ‘tirg an d a n keyin: «Y urgan yo‘ldan
topadi, o ‘tirg a n qaydan to p a d i», deb qo‘yadi o ‘z-
o ‘ziga.
Buvim m aqolning koni.
*
*
*
M aktabdan ko‘nglim aynib, lanj bo‘lib qayta-
m an. Isitm ad an bo‘rtib q izargan m an , ayvonda
o ‘zim ni yostiqqa tashlaym an. Y ugurib boshim ga
onam keladi:
— Voy, o‘la qolay, senga nim a bo‘ldi? Yonib
ketyapti-ya! — deydi dovdirab, peshonam ni ushlab.
A yvonning devoriga suyanib, tasbeh o‘girib
o‘tirg a n buvim :
— Be, vahm ang q u rsin , Shahodat, sho‘x-da,
o ‘rgilay, bu bolang. Tomga, toshga u ra d i o‘zini.
Issig‘i oshiptim i, davosi yovg‘on xo‘rda.
B uvim ning g ap lari m enga t a ’s ir qilganidan
ensam qotadi.
172
— Y onyapm an-ku, sh o 'x lik d an em ish, bem a’ni
kampir! — jah l bilan yuzim ni te sk a ri o ‘giram an.
Onam boyoqish oshxonaga y u g u rad i, yovg‘on
xo‘rd a qay n ata boshlaydi.
Borgan sari isitm am oshganidan o'zim ni u yoq-
bu yoqqa tashlaym an, u rin am an . A nchadan keyin
buvim g ‘im irsib o ‘rn id a n tu ra d i-d a , tasb eh in i
tokchaga qo‘yib, sekin oldim ga keladi. Q urishgan
q u ru q suyak qo‘lla ri bilan peshonam ni ushlaydi:
— A jab bo‘p ti, sh u m tak a, birpas tin im in g yo‘q,
haddan ta sh q a ri u rin asan , m ana endi to rt jazong-
ni!
Jah lim chiqqanidan kam pirni qo‘llarim bilan
tu rtib haydaym an.
— T ur, tu r , kam pir, nim a qildim , yuribm an-
ku?! A rpangni xom o ‘rdim m i?
O shxonadan, birpasda tayyorlagan xo‘rdadan
yarim kosa ko ‘ta rib onam keladi. B ir-ikki qoshiq
qatiq solib, yog*och qoshiq bilan shopiradi:
— Qani, j inday ich, davo boTadi, — deydi onam
x afa holda.
A ran g boshim ni ko‘taram an -d a, xo‘rdadan bir-
ik k i to tib , yana o ‘zim ni yostiqqa tashlaym an.
E rta si isitm am yana oshadi. Tomog‘im bo‘g ‘iq,
tash n alik d an og‘zim qaqragan, lablarim qovjira-
gan. T inm asdan suv shim iram an. N onushtadan
keyin k am p ir engashib yuzim ga razm soladi:
— Shahodat, men 0 ‘rin buvim ni aytib kel-
m asam boTm aydi. K inna kirg an ga o‘xshaydi bu
te n ta k k a, — deydi tokchadan yamoq p aran jisin i
qo‘liga olib.
— M eniyam ko‘nglim ga kelib tu rg a n edi, to ‘g ‘ri
aytasiz, oyi. 0 ‘rin buvim ni oldingizga solib ke-
ling, — deydi onam sevinib.
0 ‘rin buvi — m ash h u r kam pir. Govkush m ahal
lada, bizga yaqin, b ir ko‘cha n arid a tu ra d i. U ning
o ‘g ‘li Islom aka yalqovgina kishi, h u n a ri kavush
tik ish . U im illab b ir ju f t kavushni besh-olti kunga
cho‘zadi. Onasi 0 ‘rin buvi ju d a epchil, ziyrak,
shaddod, h a r n arsag a aqli tez yetadigan bilgich
173
xotin , unin g asli ishi doyachilik. Besh-o‘n mahal-
laning ham m a x o tin larin i u tu g ‘dirad i. B a’zan
uzoq joy lardan ham kelib yalinib-yolvorib olib
ketish ad i. K am pirning ikkinchi h u n a ri — kin-
nachilik. Shuning uchun b ir kun o 'tirm a y d i, hech
kim unday kin n a solishni bilm aydi. U buvim ning
qadrdon egachisi, o x ira t do‘sti. U ch-to‘r t kunda
b ir-b irla rin i ko‘rm asalar iloji yo‘q. 0 ‘rin buvi bilan
buvim birpasda yetib kelishadi.
— M usavoy, ch iro g ‘im, nim a bo‘ldi senga? —
Boshiga yopingan y a k tag in i y ig ‘is h tirib , yenglarini
sh im a ra d i, esk ig in a pesh o n ab og ‘in i to ‘g ‘rilab
o ‘raydi. — Qani, Shahodatbonu, d arro v b ir kosa
kepak bilan to ‘r t t a tu z olib kel. D ard boshqa, ajal
boshqa. Hechqisi yo‘q, kinna kirgan-da. Musavoy
o‘zi ko‘zga yaqin, — deydi v a yonim ga chordana
qurib o 'tirib oladi.
Onam b irp asd a oshxonadan b ir kosa kepakni
ko‘ta rib keladi. 0 ‘rin buvi bilan buvim tu rli-tu m a n
oldi-qochdi gaplardan gaplashib ezm alik qilishadi.
Men tu ta q ib qichqiram an:
— Oyi, suv! Kuyib ketyapm an, m uzday suv!
— B ir ro ‘molcha berin g , bekachim , — deydi
0 ‘rin buvi oyimga.
Shu topda 0 ‘rin buv in in g yo‘ta li tu tib qoladi,
bo‘g ‘ila-bo‘g ‘ila uzoq yo‘talad i. Yo‘talid an qutulib
olganidan keyin kinnani boshlab yuboradi:
— Bo, kinna kirg an , ko‘rdingizm i, o ‘rto q , bosh-
lam asdanoq
x u ris h
q ily a p ti-y a ,
—
deydi
yolg‘ondakam esnab. — Bism illohu rahm oni rahim ,
m ening qo‘lim emas, ta b arru k eshon oyim larning
qo‘li! — Dokaga o ‘ralg an kosani boshlarim dan
o‘girad i. — B olaginam ning aziz boshiga kirgan
bo‘1 sang chiq, quralay ko‘zlariga kirg an bo‘lsang
chiq, chiq, chiq, chiqm asang senga la ’n a t, chiqar-
masam menga la ’n a t. — Q ayta-qayta z o 'rak i esnay-
di. A sta ro ‘molni ochadi: — Voy, o ‘rtoqjon,
o ‘g ‘loncham izga yomon kin n a kirg an ekan, buni
q aran g , kepakning o‘p irilg an in i qarang.
Y ana ichida p ich irlab , allaq an d ay d u o larn i
174
o‘qib, kepakni boshim dan, ko‘kragim dan o‘giradi:
«Chiq, chiq», deb allan im alarn i gapiradi, b ir soat-
ga yaqin uzoq kin na soladi.
Oshxonadan xokandozda to ‘r t t a cho‘g ‘ u stid a
isiriq n i tu ta tib onam boshim ga keladi.
— B uvisi, b ir yo‘la isiriq n i ham solib qo‘-
ying, — kulim sirab u zatad i 0 ‘rin buviga.
— X o‘p, aylanay bekachim , — deydi 0 ‘rin buvi
va xokandozni u stim dan o 'g irad i:
Do'stlaringiz bilan baham: | 
