1914-yida boshlangan Birinchi jahon urushi xalqning shundoq ham og’ir hayotini butunlay izdan chiqardi

O’zbek adabiyotining yirik namoyandasi G’afur G’ulom 1903-yilning 10- may kuni Toshkentning Qo’rg’ontegi mahallasida tug’ildi. U endigina to’qqiz yoshga kirganda otasi G’ulom Mirza Orif o’g’li vafot etadi. Oradan olti yil o’tar –o’tmas bolallar mehribon onadan ham ayriladilar. Uning ayni o’ynab- kuladigan baxtli va betashvish kunlarini kechirishi lozim bo’lgan bolalaik onlari Birinchi jahon urushi davriga to’g’ri keldi. Ukalari va singlillari bilan yo’lg’iz qolgan G’afurning “qilmagan xizmati , tutinmagan ishi “ qolmaydi. U oilani boqish uchun kosiblik, mixkorlik , aravakashlik qiladi, bosmaxonada harf teruvchi bo’lib ishlaydi. Biroq G’afurjon hayotning bu sinovlari oldida dovdirab qolmadi. U o’zidagi iqtidorni faqat ma’rifat orqali ro’yobga chiqarish mumkin ekanligini juda erta angladi.

U avval boshlang’ich maktabda o’qidi. Keyin esa o’sha paytda urf bo’la boshlagan rus-tuzem maktabiga kirdi. Muallimlar tayyorlaydigan maktabni ham tamomlagach, avval o’qituvchilik qildi, so’ng jurnalistlik bilan shug’ullandi.