Психология фанининг предмети ва унинг амалий вазифалари

Шахснинг индивидуал психологик хусусиятлари 
Темперамент. 
 Мавзунинг асосий масалалари. 
1. Темперамент шахснинг индивидуал психологик хусусияти интеграцияси 
эканлиги. 
2. Темперамент хақидаги классик назариялар. 
3. Темпераментнинг турлари ҳақида Абу Али Ибн Сино карашлари. 
4. 
И.П.Павловнинг 
олий 
нерв 
фаолияти 
ҳақидаги 
таълимоти 
темпераментнинг физиологик асоси эканлиги. 
5. Темперамент типлари ва уларнинг психологик тавсифномаси. 
6. Темпераментни тадқик қилиш усуллари. 
 
Мавзу бўйича асосий психологик тушунчалар 
АБУЛИЯ - (юнон. аЬulia - қатъиятсизлик, журъатсизлик) -иродасизлик; 
муайян психологик сабабларга кўра ироданинг бўшашиши, кучсизланиши 
ёки тўлиқ йўқолишидан иборат ҳолат. 
МЕЛАНХОЛИК - ҳаракатлари суст, юксак сензитивлик хусусиятига эга 
бўлган, аразчанг, фаоллиги суст, ўзига ишонмайдиган, тортинчоқ, гайратсиз, 
қагьиятсиз, ишёқмас бўлган темперамент типидир. 
ИНТРАВЕРТИРОВАНЛИК - термин Айзенк томонидан шахснинг 
темперамент 
типларини 
белгилашда 
ишлатилган. 
И. 
образларга, 
тассавурларга ва ўтмиш ҳамда келажак билан боғлиқ бўлган икки сифат. 
ОЛИЙ НЕРВ(АСАБ) ФАОЛИЯТИНИНГ ТИПЛАРИ- олий нерв (асаб) 
фаолияти хусусиятларининг барқарор комплекси (кучи, мувозанати, 
ҳаракатчанлиги)ни белгилайдиган нерв (асаб) тизими хусусиятлари 
йигандисидир; асаб жараёнлари (кўзғалиш ва тормозланиш)нинг муайян 
индивид олий асаб фаолиятини сифатлайдиган муҳим ва барқарор 
хусусиятлари йиғиндиси. О.Н.Ф.нинг 4 типи мавжуд: 
1. Кучли, мувозанатли, харакатчан (чакқон) тип. 
2. Кучли мувозанатли, инерт (сусткаш) тип. 
3. Кучли, мувозанатсиз (шиддатли) тип. 
4. Кучсиз тип. 

---

89 
САНГВИНИК ТИП- ушбу типга кирувчи шахслар серҳаракат, тез 
таъсирланувчан, нарсаларга тетик ва зўр кўзғалиш билан жавоб берадиган, 
юксак реактивликга эга бўладилар, бирор фаолиятга ғайрат ва фаоллик билан 
киришиб, тез совиб кетишлари ҳам мумкин. Ҳиссиётлар, кайфиятлари, 
қизиқишлари ва интилишлари жуда ўзгарувчан, малакаларини тез 
ўзлаштирувчи, ақли ихчам бўлади. 
СЕНЗИТИВЛИК
— одамнинг психик реакцияни вужудга келтирмоқ учун 
зарур бўлган ниҳоятда кучсиз ташқи таассурот кучи ёки эҳтиёжларни 
қондирмасликнинг билинар-билинмас даражасидан таъсирланиши. 
ТЕМПЕРАМЕНТ- шахснинг эмоционал қўзғалувчанлиги ва умумий 
ҳаракатчанлиги билан сифатланадиган индивидуал хусусиятлари йиғиндиси. 
Темперамент кишинингҳиссиётга берилиш кучи, барқарорлиги ва тезлигида 
кўринадиган индивидуал психологик хусусиятдир. 
ФЛЕГМАТИК- осойишта, ўзини огир вазмии тутадиган барқарор 
кайфиятли, сензитивлиги суст, эмоционаллига юксак, фаоллиги оз, чидамли, 
матонатли, харакат ва нутқ темпи суст, фаросатсиз каби сифатлар хос бўлган 
темперамент типи. 
ХОЛЕРИК- 
юксак 
реактивлик, 
фаоллик, 
эмоцияларга 
тез 
берилувчанлик, 
кайфияти 
кескин 
ўзгарувчан, 
суст 
сензитивлик, 
мувозанатсизлик, ўзини тута олмаслик, бетоқат ва серзардалиги билан 
характерланадиган темперамент типи.