Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

а) шикастлйниш ўчоғининг кенглиги ва унинг тарқалиши-
ни чеклаш;
б) мияда қон айланиши бузилишининг характери;
в) миядаги ўриндошлик вазифасини бажарувчи касаллан-
маган бўлимларнинг ҳолати.
Афазияни ўрганиш билан кўпгина совет олимлари: А. Р*
Лурия, Э. С. Бейн, В. М. Коган ва бошқалар шуғулланишган.
Уларнинг тадқиқот ишлари натижасида афазиянинг турли хил
шакллари аниқланди:
а) мотор афазияси — мустақил нутқ сўзлаш қобилиятининг
йўқолиши;
б) сенсор афазияси — атрофдагилар нутқини идрок этиш
қобилиятининг бузилиши;
в) амнестик афазия — айрим сўзлар ва уларнинг аҳамияти-
ни унутип!;
г) топал афазия — гапириш ва нутқни идрок этиш қобили-
ятларининг йўқолиши.
Ҳозйрги даврда ҳам афазия борасида тадқиқот ишлари да-
вом эттириляпти (М. К. Бурлакова, Л. С. Цветкова, В. М. Шк-
ловскйй, Т. Г. Визель, Е. Н. Правдина-Винарская, И. Т. Вла-
сенко ва бошқалар).
Афазия, юқорида таъкидланганидек, кўпроқ катта ёшли-
ларда пайдо бўлади. Аммо у баъзан болалйрда ҳам кузатила-
ди. Одатда, болалар афазияси икки тўрда бўлади: мотор афа-
зия ва сенсор афазия.
Мотор афазия кенг тарқалган хасталик ҳисобланади. Афа«
зиянинг бундай тури нутқнинг ҳаракатлантирувчи марказк
(Брока маркази)нинг бузилишида юзага келади. Хасталикнинг
бундай турида бемор ё гапириш қобилиятини бутунлай йўқо-
тади, ёки унинг нутқий имкониятлари жуда кам миқдорда сақ-
ланиб қолади. Мотор афазия билан хасталанпан кшпи нутқнк
эшитади, тушунади, лекин талаффуз этолмайди. Қатор ҳол-
ларда сўз бўғинлари ва қисқа ибораларни такрорлагани билан
у айтиб турилган сўз ва гапларни тўғри талаффуз қилишда
қийналади.