‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi



Download 7,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/144
Sana16.12.2022
Hajmi7,98 Mb.
#888201
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   144
Bog'liq
O\'rmon dorivor o\'cnvlirlari. Berdiqulov E.T

Sitrus (Ци грус) -
Citrus L.
Sitrus turlari Rutadoshlar -
Rutaceae
oilasiga mansub b o ‘lib, 
bo‘yi 2,5-4 (ba’zan 10) m gacha etadigan doim yashil daraxt. Barglari 
cho‘ziq tuxumsimon yoki ellipssimon, o ‘tkir uchli, qalin, mayda 
tishsimon qirrali bo‘lib, bandi yordamida poyasi bilan shoxlarida 
ketma-ket o ‘mashgan. Mayda, oq rangli xushbo‘y hidli gullari yak- 
ka-yakka xolda yoki 2-3 tadan barg qo‘ltig‘iga joylashgan. Mevasi
- cho‘ziq tuxumsimon, sariq rangli, nihoyatda nordon mazali (li- 
mon, apclsin va mandarinlaming mevalari o ‘ziga xos rangga ega
mazasi ham yoqimli) ko‘p u ru g ii h o ‘l meva. Sitruslar may-iyun oy­
larida gullaydi, mevasi oktabr-dekabrda pishadi. Sitrus turlarining 
vatani nam tropik va subtropik mintaqalar hisoblanadi. Qora dengiz 
va Kaspiy dengizining subtropik zonalarida, 0 ‘zbekistonda bo‘lsa 
sovuqdan saqlangan holda issiqxonalarda o ‘stiriladi. Sitrus turlari­
ning mevasi va meva shirasi oziq-ovqat sanoatida ishlatiladi. Uning 
quyidagi turlarining mevasi va meva p o ‘sti tibbiyotda qo‘llaniladi:
Apelsin - (Цитрус китайский, Апельсин сладкий) - Sitrus 
Sinensis (L) Osbesk;
Limon - (Цитрус лимон, Лимон) - Sitrus limon (L.) Burn.;
M andarin - (БЦи грус уншиу,Мандарин) - Sitrus Unshiu Mars.
Xalq tabobatida mevalari qo‘llaniladi. Ular pishgan vaqtida 
yig‘iladi. M evasidan shira, qolgan qismidan (po‘stidan) efir moyi 
va sitrin preparati olinadi.
Sitrus mevasi tarkibida 0,6-2,5% (meva p o ‘stida) efir moyi, 
3,5-10,5% qand, 0,6-8,0% organik (asosan limon kislotalar), 45-83 
mg% vitamin S, V va karotin, flavonoidlar (diosmin, gesperidin, 
eriodiktiol va uning glikozidlari), kum arinlar bor. Efir moyi (limon 
mevasidan olingani) 90% gacha limonen, 3-5% sitral, 1% geranilat- 
setat va boshqa terpenoidlardan tashkil topgan.


I ,imon mevasi gipo vaavitam inozlam i davolash va oldini olishda 
hamda isitmali bcmorlarga beriladigan nordon u Inmlik layyorlash- 
da, efir moyi - dorilarning mazasini yaxshilash uehun (|o‘llaniladi. 
Sitrus turlarining meva p o ‘stidan (shirasi va efir moyi olingandan 
so'ng) vitamin R -sitrin o lin a d i. U vitamin R yetishmasligidan kelib 
diiqqan kasalliklarni, qon tomir devorlari o ‘tkazuvchanligining 
buzilishidan kelib chiqqan kasalliklarni, gemorragik diatez, к о '/ 
pardasiga qon quyilishi, nur kasalligi, gipertoniya, qizamiq, burma, 
ich terlam a va boshqa kasalliklarni davolash ham da oldini olish 
uehun ishlatiladi.

Download 7,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   144




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish