YaK – 18 sport samolyotining modeli

YaK – 18 sport samolyotining modeli
YaK – 18 samolyoti U – 2 yog`och samolyotdan farqli ravishda metalldan yasalgan ( 56- rasm, a, b). Shu bilan birga YaK – 18 da qator konstruktiv yechimlar odatdagicha va o`zidan oldingi yillardagi samolyotlar uchun xarakterli detallar, xususan fyuzelyajning fermali kuch karkasi, ichki tortqili ikkita lonjeronli va polotno qoplamli qanot hamda boshqalar saqlanib qoldi.
1946 yilgi namunasi bo`yicha umuman 4800 dan ortiq YaK – 18 samolyoti ishlab chiqarildi. Yangi samolyotlar ekspluatatsiya qilishda o`zini oqladi. Bu mashina yuksak uchish ma`lumotlarini ko`rsatdi, uni uchirish ham oson bo`lib, texnik xizmatni talab qilmasdi.
Samolyotdan sport mashinasi sifatida ham muvaffaqiyatli foydalanildi. Uni ekspluatatsiya qilingan vaqtlarda to`qqiz marta Xalqaro aviatsiya federatsiyasi qayd etgan jahon rekordi o`rnatildi.
YaK – 18 - 1946 yilda ishlab chiqarilgan, uchish massasi – 1060 kg, dvigatelining tipi – M11fr – 160 ot kuchiga ega, qanotining yuzasi – 17 m2, maksimal tezligi – 245 km/soat, uchish uzoqligi – 1095 km, uchish balandligi 4km, ekipaji 2 kishi.

YaK – 18 samolyotining uchish – texnik xarakteristikasi yuksakligining sababi avvalo uning yengilligi va aerodinamikasining yaxshiligi edi. Bu samolyot konstruktiv jihatdan erkin eltuvchi yig`ma shassili monoplan hisoblanadi.
Fyuzelyajining yupqa devorli po`lat trubalardan payvandlangan karkasi tashqi tomondan old qismiga dyuralyumin, dum qismiga polotno qoplam qilingan. Metall qoplamning yon panellari oson ochiladigan qulflar bilan o`rnatilgan, bu esa fyuzelyajni va unga joylashtirilgan uskunalarni, boshqarish mexanizmlari, priborlarning taxtalari va hokazolarni remont qilish uchun qulaylik yaratgan.
Old tomondan fyuzelyaj fermasiga to`rtta bolt bilan motor ostidagi rama, payvandli trubasimon konstruksiya o`rnatilgan. Motor ramasiga bizga ma`lum FR modifikatsiyali 160 ot kuchiga ega bo`lgan M- 11 dvigateli joylashtirilgan. Butun motor qurilmasi beshta olinadigan qopqoq bilan yopilgan, bular YaK – 18 uchun xarakterli har bir silindri obtekatelli kapotni hosil qilgan. Havo vintining diametri 2,3 metr bo`lgan.
YaK – 18 ning ikki lonjeronli sxemadagi qanoti fyuzelyajga to`rtta bolt bilan mustahkamlangan sentroplan va ikkita chiqariladigan konsollardan tuzilgan. Har bir konsolning sentroplanga tutashuvi lonjeronlarning polkalari bo`ylab to`rt nuqtada amalga oshirilgan.
Samolyotning dumqanoti – balandlik ruli bilan stabilizator, burish ruli bilan kil – fyuzelyaj fermasiga boltlar, tortqilar va tirgaklar yordamida mustahkamlangan. Ular konstruktiv jihatdan polotno qoplamli dyuralyumin karkasdan iborat bo`lgan. Balandlik rulining har qaysi yarmiga uchuvchilar kabinasidan boshqariladigan mexanik trimmer o`rnatilgan.
Mazkur mashina keying yillarda takomillashtirildi va uning yangi YaK – 30, YaK – 32, YaK – 40, YaK – 50, YaK – 52 hamda boshqa modellari yaratildi.
57 – rasm 1 – 11 da YaK – 18 samolyoti modeli detallarining chizmalari ko`rsatilgan, detallarining nomlari spesifikatsiyasi ( 24 – jadval) da ifodalangan.
25 – jadvalda oldingi g`ildirak tayanchini tayyorlashning texnologik jarayoni berilgan.

Konstruksiyalashga doir vazifalar
1. Samolyot modelining orqa g`ildiraklari va kabinasining konstruksiyasini takomillashtirish.
2. YaK – 18 samolyoti modeli bazasida YaK – 52 samolyotining modelini konstruksiyalash va tayyorlash.