‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

18-rasm.
Xandon pista (Фисташка настоящая,) -
Pistacia vera L.
Xandon pista qadimdan xalq orasida turli kasalliklarni davolash­
da ishlatib kelinadi. Xandon pista mevasi bilan Abu Ali ibn Sino 
me’da, jigar va boshqa kasalliklarni davolagan. Bargidan tayyorlan-

---

gan qaynatmasi xalq tabobatida ich ketishni hamda turli kasalliklar- 
ni to ‘xtatish uchun qo‘llaniladi. Mevasidan tayyorlangan damlamasi 
bilan m e’da va ichakning yuqumli kasalliklari, urug‘i damlamasi 
bilan o ‘pka sili va quvvatsizlik davolanadi. Xandon pista mevasi 
kuchli antioksidantlik xususiyatlariga ega.
Yuksak aylanf (Айлант высочайший) -
AHanthus aitissima (Mill.) Swing.
Aylant (sassiq daraxt) simarubadoshlar -
Simarubaceae
oila- 
siga mansub balandligi 30 metrga yetadigan daraxt. 0 ‘zbekistonga 
introduksiya qilingan. Barglari murakkab, toq patsimon, 15-20 ta 
barglaridan iborat, tuxumsimon, nashtarsimon shaklda. Mevalari
- o'rtasida bitta urug‘i bor qizg‘ish-sariq rangdagi qanotchali 
meva. May-iyulda gullaydi va avgustda-oktabrda mevalari yetiladi. 
Aylantning po‘stlog‘i tarkibida aylantin moddasi, lakton, simarubin, 
oksikumarin glikozidlari, saponinlar va kam miqdordagi alkaloidlar 
hamda 12% gacha oshlovchi moddalar uchraydi. Tabobatda daraxt 
barglari, po‘stlog‘i jarohatlam i tuzatishda, ichburug‘da, mevalari 
bavosil, anginada foydalaniladi. Aylant tanasi p o ‘stlog‘i kuchli bak- 
teritsidlik xususiyatiga ega.
Coxta kashtan (Конский каштан обыкновенный)-
Aesculus hippocastanum L.
Soxta kashtan Soxtakashtandoshlar — 
Hippocastanaceae
oilasi- 
ga mansub balandligi 30 m gacha yetadigan manzarali daraxt. Soxta 
kashtan turi 0 ‘zbekistonga introduksiya qilingan va shahar sharoit- 
larida gazga va issiqqa chidamli daraxt ekanligini k o ‘rsatdi. Bargi 
panjasimon yirik 5-7 tadan, o ‘rtadagisi katta, ikkita chetidagisi 
kichikroq, murakkab b o ‘lib, poyasi bilan shoxlarida uzun bandi yor- 
damida qarama-qarshi joylashadi. Bargchalari teskari tuxumsimon, 
o ‘tkir uchli, qo‘sharrasimon qirrali. Besh bo'lakli, oldin sarg‘ish, 
keyinroq qizg‘ish dog'li oq gullari tik o ‘suvchi ro‘vakka to ‘plangan. 
Mevasi - pishganda 3 ta chanog‘i bilan ochiladigan, bitta (ba’zan 
uchtagacha) urug‘li, dumaloq shaklli, yashil rangli tikanlar bilan qo- 
plangan ko‘sak hisoblanadi.

---

Nnxta kashtan may-iyun oylarida gullaydi, scntubr-oklabr oy- 
liln mevasi yetiladi. Vatani Bolqon yarim oroli, MDIIning Yevropa 
»|inmi o'rta va jariubiy hududlari hisoblanadi, Qrim, Kavkaz va 
M urka/iy Osiyoda manzarali daraxt sifatida k o ‘chalarda, isliroxat 
hog'larida keng o ‘stiriladi.