Elektroakustika

tebranish davri
deb ataladi 
va T bilan belgilanadi. So‘nmaydigan tebranishlarda tebranish 
amplitudasi o‘zgarmas,
so‘nuvchi tebranishlarda esa, tebranish davri 
o‘zgarmas qoladi, chunki so‘nuvchi tebranishlarda mayatnikning 
tebranish amplitudasi pasaygan sari uning tebranish tezligi ham 
pasayadi. Mayatnikning so‘nuvchi tebranishi 2.2-rasmda ko‘rsatilgan. 
V
1
V
2
V
3
va G
1
G
2
G
3
nuqtalar sharning ketma-ket og‘ish holatiga mos 
keladi, bu nuqtalarda uning harakat yo‘nalishi o‘zgaradi. Ko‘rinib 
turibdiki BV
1
yoyi BG
1
yoydan katta, BG
1
yoyi BV
2
yoydan katta, BV
2 
yoyi BG
2 
yoydan katta va h.k. Agarda biz so‘nmaydigan tebranishlarni 
hosil qilmoqchi bo‘lsak unda tebranuvchi jismga muhit qarshiligini, 
ishqalanish kuchini yengishga sarflaydigan energiyani tashqi mabadan 
to‘ldirishimiz kerak. Boshqacha qilib aytganda, mayatnikka har gal 
qo‘shimcha energiya berib, uning tebranish amplitudasini birday saqlab 
turmog‘imiz kerak. So‘nmaydigan tebranishlar misoli tariqasida soat 
mayatnigi tebranishini keltirishimiz mumkin, unda ishqalanishga 
sarflanadigan energiya soat murvatini burash bilan tiklanadi.
Tebranuvchi jism 1 sekundda sodir etgan tebranishlar soni, 
tebranishlar chastotasi
deb ataladi va ƒ harfi bilan belgilanadi, o‘lchov 
birligi Gs. Tebranishlar chastotasi, tebranish davriga teskari bo‘lgan 
kattalik 
ƒ=
Т
1
, Gs 
(2.1)
2.2 Ta’riflar 
 
Tovush 
to‘lqini
deb, 
elastik 
muhitda 
o‘zgaruvchan 
qo‘zg‘aluvchanlikni tarqalish jarayoniga aytiladi, 
tovush tebranishlari
deb esa, havo zarrachalarining shu qo‘zg‘alish kuchi ta’sirida siljishiga 
aytiladi, Bu jarayon sodir bo‘ladigan fazo 
tovush maydoni
deb ataladi. 
Tovush tebranishlari mexanik tebranishlarning xususiy ko‘rinishidir. 
Suyuq va gazsimon muhitlarda tovush tebranishlari