Mavzu: Tovush tebranishlari. Reja: Tovush tebranishlari Tovushning balandligi, qattiqligi va tembri



Download 18,22 Kb.
bet1/3
Sana27.02.2021
Hajmi18,22 Kb.
#60283
  1   2   3
Bog'liq
Tovush tebranishlari


Mavzu: Tovush tebranishlari.

Reja:

1. Tovush tebranishlari

2. Tovushning balandligi, qattiqligi va tembri.

3. Akustik rezonator

1.Tovush tebranishlari

Agar muhitda tarqalayotgan to`lqinlarning chastotasi 20 Hz dan 20000 Hz oraligida bo`lsa, bunday to`lqinlarni inson qulogi eshitadi (qabul qiladi). Shuning uchun chastotasi ana shu ko`rsatilgan chastotalar oraligida yotgan istalgan muhitdagi elastik to`lqinlar tovush to`lqinlari yoki to`gridan–to`gri tovush deb ataladi. Chastotasi 20 Hz dan kichik bo`lgan to`lqinlarni infratovush,chastotasi 20000 Hz dan katta bo`lgan to`lqinlarni esa ultratovush deb ataladi. Infra va ultratovushlarni inson qulogi eshitmaidi. Fizikaning tovush hodisalarini o`rganadigan bo`limi akustika, qulogimiz tovush sifatida qabul qila oladigan tebranishlarni akustik tebranishlar deb yuritiladi.

Har qanday tebranuvchi jism tovush manbay bo`lishi mumkin. Masalan, kamertonga bolgacha bilan ursak, kamerton tovush chiqara boshlaydi. Agar kamerton shohi yoniga ipga osilgan sharchani yaqinlashtirsak, har safar kamertonga sharcha tegishi bilan undan sapchiydi. Agar kamertonni qo`l bilan ushlasak, uning tebranishlari to`htaydi, tovush eshitilmay qoladi. Kamerton tovush chikarmayotgan vaqtda unga tegib turgan sharcha ham harakatsiz osilib turadi.

Tovush tebranishlari elastik muhit orqali uzatiladi. Bunga ishonch hosil qilish uchun quyidagicha tajriba o`tkazish mumkin. Havo nasosi qalpogi ostiga elektr qo`ngirogini o`rnatib, uni harakatga keltiraylik. Qalpoq ostida havo bo`lganda qo`ngiroqdan chiqayotgan tovush aniq eshitiladi. Qalpoq ostidagi havoni asta–sekin so`rib olingan sari tovush zaiflashadi va havo batamom siyraklashganda (vakuum bo`lganda) garchi qo`ngiroq ishlab tursa ham, hech qanday tovush eshitilmai qoladi. Bundan tovush to`lqinlari muhitda tarqaladi, vakuumda esa tarqalmaydi, degan hulosaga kelamiz.

Shunday qilib, biz tovushni eshitishimiz uchun, birinchidan tovush manbai bo`lishi; ikkinchidan, tovush manbai bilan quloq orasida elastik muhit mavjud bo`lishi; nihoyat, uchinchidan, tovush manbaining chastotasi 20–20000 Hz oraligida bo`lishi kerak.

Har qanday moddada tovush ma`lum tezlik bilan tarqaladi, uning tarqalish tezligi  formula bilan aniqlanadi, bu erda s tovushning t vaqt oraligida o`tgan masofasi.

Tovushning tarqalish tezligi muhitning hossalariga va temperaturaga bogliq bo`ladi: muhitning elastikligi va zichligi qancha katta bo`lsa, tovushning tarqalish tezligi shuncha katta bo`ladi. Bunday moddalarning tovush o`tkazuvchanligi katta bo`ladi. (moddaning tovushni o`tkazish qobiliyati tovush o`tkazuvchanligi deb ataladi). O`lchashlar 00S (2730 K) temperatura va normal atmosfera bosimida havoda tovushning tarqalish tezligi  ga teng ekanligini ko`rsatadi.



Download 18,22 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish